Overdaad schaadt...

Een verstoorde vader-dochterrelatie, ambities van een nietsontziende zakenman, ethische en ecologische vraagstukken, de maakbaarheid van het leven, de hunkering naar vrijheid en naar echte warmte, een ongewenst vriendje van een te beschermd opgegroeide dochter, drie sneeuwstormen, overstromingen: het komt allemaal langs in de nieuwe roman Witte warmte van Dimitri Casteleyn. Een ideeënroman, thriller en gezinsdrama ineen.

Het gezin Sluis, vader Victor, moeder Sophie en dochter Eline lijkt voor de buitenwereld gelukkig. Victor is toe aan een nieuwe stap zijn carrière en start zijn eigen onderneming in nanotechnologie, die al heel snel succesvol is. Sophie krijgt een eigen onderneming die in dienst staat van de onderneming van Victor. En dochter Eline? Ach, die is 'nog niet klaar voor de nanowetenschap, maar dat komt nog wel, aldus Victor. De relatie tussen hem en Eline is moeizaam en Sophie zit daar als vleesgeworden Kukident tussen, steeds bezig om de boel bij elkaar te houden. Eline is voor het eerst op kamers en probeert de vrijheid op allerlei fronten te vinden. Victor, geplaagd door een verregaande controledwang, heeft moeite om haar los te laten en blijkt bereid om heel ver te gaan in de strijd om zijn dochter te beschermen tegen de grote, boze buitenwereld en om het geluk voor zijn gezin af te dwingen. Aan life events geen gebrek. En dan is er ook nog de aarde die gered moet worden van de ondergang.

Het romandebuut van Casteleyn, De verjaardag, werd goed ontvangen. Alle reden om nieuwsgierig te zijn naar de opvolger: Witte warmte. Een roman die rijk is aan interessante, ambitieuze en eigentijdse thema's en die voorzien is van een ongewone structuur. Een dergelijk boek vereist een doordachte aanpak om te voorkomen dat het een 'het is het allemaal net niet'-boek wordt en die aanpak ontbreekt in Witte warmte. Er moet simpelweg teveel en dat leidt tot een aaneenschakeling van gebeurtenissen die in een te hoog tempo plaatsvinden. Nergens wordt de lezer geraakt door het verhaal, nergens overtuigt het boek, nergens ontstaat diepgang, zelden ontstaat spanning. De personages zijn als karikaturen neergezet en ze blijven plat, ook daar waar ze zich zouden moeten ontwikkelen. Al waren ze verlamd door de overload aan gedoe op hun levenspad. Net konijntjes die gebiologeerd in de koplampen van een auto staren en daardoor vergeten weg te rennen. De roman gaat hier ten onder aan zijn eigen rijkdom.

Ook op het gebied van de verteltechniek blijft Witte warmte in gebreke. Het verhaal wordt verteld door een auctoriale verteller. Deze keuze is, gezien de thematiek best te rechtvaardigen, maar de verteller is te nadrukkelijk aanwezig. Lijdend aan dezelfde controledwang als Victor, kan hij het niet nalaten om ieder hoofdstuk opnieuw te verwijzen naar de kleuren wit en rood. Witte gebouwen, witte gangen, witte doekjes na de seks, witgeklede mensen, heel veel sneeuw, witte schuimkragen, wit landschap, wit tapijt, nog meer sneeuw, rode jurken, rode badjassen, rode muren, rode wolken, rode dansjurk,... het leidt allemaal af van de inhoud en het zorgt voor irritatie bij de lezer die zich onderschat voelt. Opnieuw een vorm van overdadigheid.

En dan is er nog het ecosprookje Kwaakalarm, dat Eline geschreven heeft en dat opgenomen is in de tekst. Op het moment dat zij zwijgt, laat ze de tekst voor zich spreken. Een bizarre en storende ingreep in de roman. Ergens doet het wel iets aan de compositie van Max Havelaar denken: geen Saïdjah en Adinda, maar Kwaakalarm. Een parabel om lezers aan het denken te zetten. En zoals Multatuli aan het eind van Max Havelaar het volk opriep een einde te maken aan de uitbuiting, zo roept de koning in zijn kerstboodschap op tot meer zorg voor het milieu. Maar daar waar deze vormaspecten bij Max Havelaar de compositie versterken, komen ze in Witte warmte gekunsteld over en doen ze juist afbreuk aan het geheel.

Witte warmte is vlot en toegankelijk geschreven en biedt een veelheid aan thema's. Prima om je mee te vermaken, maar de lezer die een uitdagende, aangrijpende ideeënroman die aanzet tot filosoferen verwacht, wordt teleurgesteld. Daarvoor is het simpelweg te veel, te snel en te oppervlakkig.