Schrijven deed wonderen

De Roemeense Mira Feticu (1973) schreef als kind al poëzie en debuteerde ooit in Roemenië met een poëziebundel. Later legde ze zich toe op verhalend proza en toen ze zich in Nederland vestigde, is ze romans in het Nederlands gaan schrijven. Op zich is dat al een prestatie van formaat, ook omdat ze haar dichterlijke stijl in een andere taal dan haar moedertaal vast heeft weten te houden. Dat ze daarnaast meer dan thuis is in de literatuur en een enorme belezenheid heeft, blijkt maar al te duidelijk in Al mijn vaders, dat bol staat van verwijzingen naar allerlei hoogtepunten uit de literatuur, maar vooral naar De goddelijke komedie van Dante, waarin ‘alle klootzakken genadeloos naar de hel worden gestuurd.’

Hoofdpersonage Myra, eveneens geboren en getogen in Roemenië, werkt aan de Universiteit van Amsterdam met als expertise het werk van Dante. De opbouw van het boek vergt enige aandacht; het verhaal wordt vanuit twee perspectieven verteld. Allereerst is er een verhaallijn waarin twee mannen, haar leidinggevende en haar ex-man met wie Myra een knipperlichtrelatie heeft, worden verhoord door de politie; Myra zelf blijkt namelijk van de aardbodem verdwenen te zijn. Daarnaast is er de verhaallijn van Myra zelf, in ik-perspectief. Deze hoofdstukken hebben als voorvoegsel ook ‘Kring’ gekregen, naar analogie van de kringen van de hel van Dante. Geleidelijk aan wordt duidelijk dat Myra in haar jeugd aan onuitsprekelijke ellende heeft blootgestaan. Alhoewel ze die in haar jeugd letterlijk stilzwijgend heeft verdragen, heeft haar verhuizing naar Nederland ertoe bijgedragen dat haar verleden steeds meer gaat opspelen, hetgeen zich uit in luidkeels schreeuwen en bijzondere vormen van automutilatie. De enige troost die ze kan vinden is in de literatuur:

“Maar schrijven deed wonderen, zelfs in een nieuwe taal, en ik besefte dat de tijd waarin ik schreef de enige tijd was waarin ik geen kwetsbaar meisje of onvolwassen vrouw was. Ik was mezelf en tijdens het schrijven had ik geen hekel aan mezelf, deed ik niet braaf zoals altijd, zocht ik geen bescherming en hunkerde ik niet naar liefde. Het is mogelijk dat mijn leven in het Westen me op een rare manier bewust heeft gemaakt van de ellende uit mijn jeugd.”

Omdat ook Dante van haar dreigt te worden afgenomen, krijgt het verhaal van de verdwijning van Myra ook een spannend karakter, ook al komt het niet tot een ontknoping zoals we die gewend zijn. Al mijn vaders is een beklemmend boek dat de lezer niet loslaat en zorgt voor een gevoel van compassie voor het kleine meisje:

“Al mijn vaders, behalve jij, papa, vonden me heel slim, en daarom voelde ik me af en toe ook mooi en geliefd, en ik had alleen hen die mij mooi vonden en onder de indruk van mij waren – dan wordt het moeilijk om ze weg te sturen, weg te duwen als ze zich misdragen.”

Met behulp van de tientallen voetnoten wordt het boek nog rijker om te lezen en enige rudimentaire kennis van het werk van Dante kan ook zorgen voor nog meer leesplezier. Toch is ook zonder die elementen Al mijn vaders ondanks het gewicht van de thematiek een bijzondere leeservaring.