Een boek om niet gauw te vergeten

Brains van Jacob Vis werd in 2002 genomineerd voor de Gouden Strop. Volkomen terecht vind ik. Een jeugdbende terroriseert IJsselmonde, de aanvoerder heet Brains. Hij is een psychopaat die jongeren die niet deugen of zwak in hun schoenen staan aan zich weet te binden. Bij een inwijdingsritueel overlijdt één van hen. Dit is het begin van een verontrustend verhaal dat schokkend is, maar ook intrigeert en ontroert. Ben van Arkel is in dit boek minder prominent aanwezig dan in de voorgaande titels. Deze keer is een grote rol weggelegd voor Lynn Vos. Zij heeft een broer – Robin – die in de tentakels van Brains verstrikt is geraakt. Vanuit Lynn, lerares, wordt een groot deel van het verhaal verteld.

Brains is een hard, bij tijd en wijle meedogenloos verhaal over een misdadig milieu zonder scrupules. De hoofdpersonen uit de bende zijn psychopaten die geen enkel inlevingsvermogen bezitten. Des te beter voelen ze zwakke plekken bij hun slachtoffers aan. Bij sommige van de jongeren is het gedrag verklaarbaar (niet begrijpelijk) vanuit hun achtergrond, bij anderen lijkt het te duiden op kwade genen. Jacob Vis weet dit milieu - de leiders en meelopers - overtuigend neer te zetten. Als achtergrond fungeert IJsselmonde en omgeving. De schrijver schildert als natuurliefhebber met veel deskundigheid de flora en fauna. Hierdoor ontstaat een schrille tegenstelling met het brute geweld en de vernederingen. Naast gewelddadig scènes en perverse gedragingen is er ook toewijding en bescherming, Dit is een andere tegenstelling. Beide uitersten maken dat het boek aan kracht wint. Het zijn niet alleen slechteriken die de dienst uitmaken en beschreven worden. Er is meer; er wordt een appèl gedaan op verschillende emoties.

Het verhaal heeft heel veel vaart, de dialogen zijn snel, het taalgebruik is soms plat, direct en effectief. De gebeurtenissen buitelen over elkaar heen, maar de schrijver heeft een dusdanige structuur aangebracht dat het mij als lezer weinig moeite kostte om te schakelen. De persoon Lynn is goed uitgewerkt en brengt nieuw leven in de reeks. Gaan we nog meer van haar horen? Een boek om niet gauw te vergeten. Een verhaal om over na te denken. Wat mij betreft is dit tot nu toe het meest indrukwekkende boek uit de reeks.