Lezersrecensie
Boeiende levens maken nog geen geslaagde familiekroniek
Alle ingrediënten voor een mooie familiegeschiedenis zijn aanwezig. Zes adellijke zussen uit de hoogste kringen in Engeland, geboren en volwassen geworden in de roerige twintigste eeuw. Een eeuw waarin belangrijke politieke stromingen hun dagelijks leven beïnvloedden: het communisme, het socialisme, het nazisme. Zes zussen met levens die tot de verbeelding spreken. Slechts één zus deed wat van een vrouw uit haar milieu verwacht kon worden: zij werd hertogin van Devonshire. De andere zussen maakten hun eigen keuzes en werden bekend als een beroemd schrijfster, de vertrouwelinge van Hitler, fanatieke communiste, de vrouw van een Britse fascistenleider en als boerin.
Alle ingrediënten zijn er. Maar Laura Thompson is er niet in geslaagd de zes freules op een gedenkwaardige wijze op te tekenen. De ‘geschiedenis van de zussen Mitford’, zoals de ondertitel van het boek luidt, geeft een onsamenhangende opeenstapeling van feiten, van interpretaties van de biografe, van roddels en van ‘’horen zeggen’, van onwaarschijnlijke verbanden en conclusies. De lezer komt daarbij veel te weinig aan bod: de ruimte om zelf na te denken over het wat, hoe en waarom van de levens van deze zusjes wordt vrijwel niet geboden. Wat rest is een warrig, subjectief beeld van een familie vol niet al te aardige vrouwen, die elkaar de loef willen afvangen en op verkeerde mannen vallen.
De schrijfster betoogt in de inleiding dat de zussen Mitford hun eigen mythes hebben gecreëerd – vooral gecultiveerd en in stand gehouden door de schrijvende zus Nancy - en ze roept de lezer op met frisse blik naar de levens van de zussen te kijken. Zelf geeft ze echter blijk van een sterk gekleurde blik van de zusjes: ze bewondert ze, kijkt naar ze op en vergoelijkt hun vaak dicutabele keuzes. Zo schrijft ze op pagina 11 van de inleiding, waarin ze uitlegt dat de Mitfordzussen weliswaar bekend zijn, maar niet saai: ‘Deze zussen zijn topstukken in een Museum van de Engelse Aard’. Of op pagina 117: ‘Ze moeten geweldig zijn geweest, en op een uiterst zeldzame manier hebben gepast bij de tijd en bij elkaar’. De bewondering schiet vooral door als ze het heeft over Diana:’ Wat moet ze zowel mannen als vrouwen in verwarring hebben gebracht met haar dynamische sereniteit, haar warmte en haar koelte, haar superieure brein en haar lichamelijke perfectie’(pagina 101). Maar ook richting de andere zussen is de nodige distantie ver te zoeken, zoals bij zus Unity, die vooral wordt gepresenteerd als een onhandige, impulsieve vrouw, misleid door het nazisme. Een frisse blik zou tot een ander beeld komen: een vrouw die de naaste vertrouwelinge van Hitler was, en het meer dan eens was met de misdaden tegen de joden. Het doel, het objectief beschrijven van de (heftige) levensloop van de Mitfordzusjes, loopt met deze gekleurde bril averij op: de bestaande mythes worden deels overgenomen, deels vervangen door nieuwe mythes.
De beschrijvingen van de verschillende gebeurtenissen in de levens van de Mitfords worden regelmatig onderbroken door meningen van de schrijfster en verbanden die ze ziet met de hedendaagse tijd. Zo gaat ze bijna een pagina lang door over ‘de vrouwen van vandaag’, die zich ‘vooral druk maken over wat andere vrouwen doen en of dat beter is dan waar je zelf mee bezig bent’, wordt gezegd dat de Mitfordzusjes een ‘absolute noodzaak hadden om zich te vermaken, want ze hadden nog geen televisie en internet’, verwijst ze naar de Kardashians als een ‘Mitfordfamilie-nieuwe- stijl’, zegt dat broer Tom heden ten dage ‘cool’ zou zijn en gooit ze er zinnen in als ‘Wat zouden we moeten beginnen zonder klassenverschillen? We zouden nergens zijn’. Los van de vraag naar de zinnigheid of geldigheid van deze opmerkingen maken ze het verhaal nog rommeliger dan het al is. Want rommelig en ongestructureerd is het. Er worden allerlei lijnen uitgezet, maar voor deze goed en wel staan wordt alweer de volgende zijweg ingeslagen. Het gaat vooruit en achteruit in de tijd, er worden steeds vergelijkingen gemaakt met de boeken van Nancy (die voor Nederlandse lezers nauwelijks bekend zijn), dan weer volgen uitgebreide uitweidingen over de vriendenkring (waarbij ongeveer alle mannen verdacht worden van homoseksuele activiteiten). Een duidelijke opbouw is ver te zoeken.
Een ontbrekende structuur, gebrek aan objectiviteit. Voeg daar nog aan toe dat er nogal wat kromme en slecht geformuleerde zinnen in het boek staan. Zoals: ‘Dat was een veronderstelling, maar ook heel goed mogelijk’; ‘Het is echter hoogst onwaarschijnlijk, hoewel Nancy zich wellicht met die gedachte kan hebben gepijnigd’; of: ‘En deze paradox was onzinnig, maar ze wilde niet veranderen’. Oef.
Kortom: de Mitfordzusjes hadden ongetwijfeld boeiende levens, maar dit levert nog geen boeiende familiekroniek op. De schrijfster verzucht op pagina 153 dat ze Diana zou willen vragen: ‘Waar ben je in vredesnaam mee bezig?’. Ik vraag op mijn beurt:’ Laura Thompson, waar ben je in vredesnaam mee bezig? ‘
Eén ster voor de moeite.
Alle ingrediënten zijn er. Maar Laura Thompson is er niet in geslaagd de zes freules op een gedenkwaardige wijze op te tekenen. De ‘geschiedenis van de zussen Mitford’, zoals de ondertitel van het boek luidt, geeft een onsamenhangende opeenstapeling van feiten, van interpretaties van de biografe, van roddels en van ‘’horen zeggen’, van onwaarschijnlijke verbanden en conclusies. De lezer komt daarbij veel te weinig aan bod: de ruimte om zelf na te denken over het wat, hoe en waarom van de levens van deze zusjes wordt vrijwel niet geboden. Wat rest is een warrig, subjectief beeld van een familie vol niet al te aardige vrouwen, die elkaar de loef willen afvangen en op verkeerde mannen vallen.
De schrijfster betoogt in de inleiding dat de zussen Mitford hun eigen mythes hebben gecreëerd – vooral gecultiveerd en in stand gehouden door de schrijvende zus Nancy - en ze roept de lezer op met frisse blik naar de levens van de zussen te kijken. Zelf geeft ze echter blijk van een sterk gekleurde blik van de zusjes: ze bewondert ze, kijkt naar ze op en vergoelijkt hun vaak dicutabele keuzes. Zo schrijft ze op pagina 11 van de inleiding, waarin ze uitlegt dat de Mitfordzussen weliswaar bekend zijn, maar niet saai: ‘Deze zussen zijn topstukken in een Museum van de Engelse Aard’. Of op pagina 117: ‘Ze moeten geweldig zijn geweest, en op een uiterst zeldzame manier hebben gepast bij de tijd en bij elkaar’. De bewondering schiet vooral door als ze het heeft over Diana:’ Wat moet ze zowel mannen als vrouwen in verwarring hebben gebracht met haar dynamische sereniteit, haar warmte en haar koelte, haar superieure brein en haar lichamelijke perfectie’(pagina 101). Maar ook richting de andere zussen is de nodige distantie ver te zoeken, zoals bij zus Unity, die vooral wordt gepresenteerd als een onhandige, impulsieve vrouw, misleid door het nazisme. Een frisse blik zou tot een ander beeld komen: een vrouw die de naaste vertrouwelinge van Hitler was, en het meer dan eens was met de misdaden tegen de joden. Het doel, het objectief beschrijven van de (heftige) levensloop van de Mitfordzusjes, loopt met deze gekleurde bril averij op: de bestaande mythes worden deels overgenomen, deels vervangen door nieuwe mythes.
De beschrijvingen van de verschillende gebeurtenissen in de levens van de Mitfords worden regelmatig onderbroken door meningen van de schrijfster en verbanden die ze ziet met de hedendaagse tijd. Zo gaat ze bijna een pagina lang door over ‘de vrouwen van vandaag’, die zich ‘vooral druk maken over wat andere vrouwen doen en of dat beter is dan waar je zelf mee bezig bent’, wordt gezegd dat de Mitfordzusjes een ‘absolute noodzaak hadden om zich te vermaken, want ze hadden nog geen televisie en internet’, verwijst ze naar de Kardashians als een ‘Mitfordfamilie-nieuwe- stijl’, zegt dat broer Tom heden ten dage ‘cool’ zou zijn en gooit ze er zinnen in als ‘Wat zouden we moeten beginnen zonder klassenverschillen? We zouden nergens zijn’. Los van de vraag naar de zinnigheid of geldigheid van deze opmerkingen maken ze het verhaal nog rommeliger dan het al is. Want rommelig en ongestructureerd is het. Er worden allerlei lijnen uitgezet, maar voor deze goed en wel staan wordt alweer de volgende zijweg ingeslagen. Het gaat vooruit en achteruit in de tijd, er worden steeds vergelijkingen gemaakt met de boeken van Nancy (die voor Nederlandse lezers nauwelijks bekend zijn), dan weer volgen uitgebreide uitweidingen over de vriendenkring (waarbij ongeveer alle mannen verdacht worden van homoseksuele activiteiten). Een duidelijke opbouw is ver te zoeken.
Een ontbrekende structuur, gebrek aan objectiviteit. Voeg daar nog aan toe dat er nogal wat kromme en slecht geformuleerde zinnen in het boek staan. Zoals: ‘Dat was een veronderstelling, maar ook heel goed mogelijk’; ‘Het is echter hoogst onwaarschijnlijk, hoewel Nancy zich wellicht met die gedachte kan hebben gepijnigd’; of: ‘En deze paradox was onzinnig, maar ze wilde niet veranderen’. Oef.
Kortom: de Mitfordzusjes hadden ongetwijfeld boeiende levens, maar dit levert nog geen boeiende familiekroniek op. De schrijfster verzucht op pagina 153 dat ze Diana zou willen vragen: ‘Waar ben je in vredesnaam mee bezig?’. Ik vraag op mijn beurt:’ Laura Thompson, waar ben je in vredesnaam mee bezig? ‘
Eén ster voor de moeite.
2
Reageer op deze recensie
