Een boek dat bijblijft

' Over de grens' verhaalt over een Duitse familie juist na de Tweede Wereldoorlog. Plaats van het gebeuren is de buurt van Monschau en de Hoge Venen.

Het gezin Schöning leeft een gelukkig leven tot wanneer de vader totaal veranderd uit de oorlog terugkeert en enkel nog in de Bijbel is geïnteresseerd. Wanneer de moeder kort daarop komt te overlijden, neemt de oudste dochter Henni de zorg voor het gezin op.
Om in het onderhoud te kunnen voorzien onderneemt ze smokkeltochten over de grens. Tot het verkeerd afloopt en haar jongere zus neergeschoten wordt.
Henni - mede schuldig bevonden - komt in een jeugdstrafinrichting; de andere kinderen in een weeshuis. Wanneer ze verneemt dat haar broer Matthias daar is overleden gaat ze op zoek naar de waarheid, maar stuit op een muur van stilzwijgen en op een doofpotoperatie

Mechtild Borrmann vertelt het verhaal vanuit verschillende standpunten. Uiteraard dat van Henni zelf, maar ook door de ogen van een jeugdvriendin Elsa en een andere jongen uit het weeshuis.
De verschillende verhaallijnen spelen enerzijds in de naoorlogse periode en anderzijds in 1970 rond de rechtbankzittingen.
De schrijfster weet die naaldloos in elkaar te verweven; het oogt nergens verwarrend of moeilijk om volgen. Haar vlotte schrijfstijl draagt hier zeker toe bij.
Het geeft aan het verhaal daarentegen een extra dimensie door de twijfels en vragen waarmee de anderen naar het centrale gebeuren kijken.

Het karakter van Henni Schöning is sterk uitgewerkt. Je krijgt het beeld van een onbezorgd meisje met inzet voor haar broers en zusje. Een zeventienjarig meisje dat door een noodlottige gebeurtenis een groot schuldgevoel krijgt.
Een vrouw die dan opnieuw het geluk vindt, tot het verleden haar opnieuw inhaalt en haar schuldgevoel opnieuw aanwakkert.
Zo schetst het boek diep menselijk beeld van een vrouw in haar streven naar eerlijkheid en de waarheid.

'Over de grens' is veel meer dan een thriller.
Het is een sterk verhaal over een stuk Duitse geschiedenis kort na de Tweede Wereldoorlog.
Het toont schrijnend hoe kinderen op zichzelf zijn aangewezen, wanneer de volwassenen het laten afweten. Maar ook hoe officiële instanties dit spel meespelen en de kinderen het slachtoffer blijven.
Het boek is een ongemeen harde aanklacht tegen de katholieke, door nonnen geleide, weeshuizen in de jaren 50 / 60. Tegen de daar gebruikte opvoedingsmethodes, die geen enkele inzage of kritiek van buiten aanvaarden.
Die er ook niet voor aarzelen de waarheid te verdraaien om zichzelf vrij te pleiten
Dit alles met de steun van een evengoed hypocriete kerkelijke hiërarchie.

Mechtild Borrmann schrijft in haar nawoord dat het betreffende kindertehuis fictief is 'maar de rampzalige toestanden in de tehuizen destijds zijn dat niet, zij berusten op archiefmateriaal, documentatie en getuigen verklaringen'.

'Over de grens' is zo een boeiend beeld van Henni en haar verhaal; maar het is evenzeer een sterk tijdsdocument, dat bijblijft en voor mij de vijf sterren verdient.