Lezersrecensie
Een intelligente misdaadroman
Friedrich Dürrenmatt (1921-1990) is een Zwitserse schrijver van wie menigeen een boek voor de Duitse literatuurlijst heeft gelezen. Andere bekende romans, naast De verdenking (1953), zijn bijvoorbeeld “Der Richter und sein Henker” en “Das Versprechen”. Dürrenmatt heeft onder meer filosofie gestudeerd en dat is te merken bij de uitwerking van de thema’s in dit boek.
In “De verdenking” laat Dürrenmatt in zijn bondige schrijfstijl ons kennismaken met Bärlach, een politie-inspecteur aan de vooravond van zijn pensioen. Hij ligt in het ziekenhuis en is terminaal ziek. Bij toeval valt het oog van zijn arts op een foto waarop een arts in een concentratiekamp is afgebeeld. Bärlach meent een blik van herkenning te zien in zijn ogen; de kamparts zou echter al dood zijn. Dan komt de vasthoudende en speurende politieagent nog éénmaal in hem boven, en zet hij alles op het spel om de voormalige kamparts op te sporen en in een kat en muisspel te ontmaskeren. Zelf zegt Bärlich: ”Dat is nu eenmaal onze taak, dat we de onmenselijkheid in alle vormen en onder alle omstandigheden bestrijden.”
Maar op welke wijze? “Vóór Bärlach zat een rechter die zijn eigen wetten volgde, die naar eigen willekeur vonniste, vrijsprak en veroordeelde, onafhankelijk van de burgerlijke wetboeken en het strafsysteem van de glorierijke vaderlanders dezer aarde.”
Het verhaal speelt zich in 1948 af, het boek is in 1953 verschenen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog waarbij de wereld ontdekte wat er zich allemaal had afgespeeld in de concentratiekampen, inclusief de experimenten van kampartsen. Het was ook vlak na bijvoorbeeld het Nürnbergproces (tot 1 oktober 1946) waarin voor het eerst veroordelingen wegens misdrijven tegen de menselijkheid zijn uitgesproken, en het artsenproces (tot 20 augustus 1947). Van een aantal veroordeelde artsen is de levenslange gevangenis in 1951 omgezet in vijftien jaar gevangenisstraf (in 1954 zijn deze vrijgelaten).
Relatief kort na deze oorlog en deze processen, construeert de Zwitser Dürrenmatt een korte, 140 pagina’s tellende, misdaadroman die hij aangrijpt om een aantal belangrijke thema’s in dit verband aan de orde te stellen: het onderscheid tussen recht en rechtvaardigheid, macht en misbruik van macht, overlevingsdrang, eigenrichting, schuld en straf. Niet alle vragen die uit het verhaal en de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog te halen zijn, kan hij (of kunnen wij) beantwoorden. De vorm waarin hij de vragen en thema’s giet, een misdaadroman, is origineel, zijn verwijzingen naar de Griekse mythologie en zijn beperkte vervlechting van filosofie in dit boek ook.
Verwacht geen thriller, er is slechts een bescheiden spanning. Dürrenmatt bedient zich verder ook regelmatig van het toeval en wat kunstgrepen zonder dat dit storend is.
De vertaling van Ria van Engel doet recht doet aan het Duitse origineel zonder de leesbaarheid uit het oog te verliezen.
Een boek dat je na het dichtslaan, laat nadenken over wat er in dit boek gebeurd is en over vragen die niet alleen in 1948 actueel zijn maar ook nu nog.
In “De verdenking” laat Dürrenmatt in zijn bondige schrijfstijl ons kennismaken met Bärlach, een politie-inspecteur aan de vooravond van zijn pensioen. Hij ligt in het ziekenhuis en is terminaal ziek. Bij toeval valt het oog van zijn arts op een foto waarop een arts in een concentratiekamp is afgebeeld. Bärlach meent een blik van herkenning te zien in zijn ogen; de kamparts zou echter al dood zijn. Dan komt de vasthoudende en speurende politieagent nog éénmaal in hem boven, en zet hij alles op het spel om de voormalige kamparts op te sporen en in een kat en muisspel te ontmaskeren. Zelf zegt Bärlich: ”Dat is nu eenmaal onze taak, dat we de onmenselijkheid in alle vormen en onder alle omstandigheden bestrijden.”
Maar op welke wijze? “Vóór Bärlach zat een rechter die zijn eigen wetten volgde, die naar eigen willekeur vonniste, vrijsprak en veroordeelde, onafhankelijk van de burgerlijke wetboeken en het strafsysteem van de glorierijke vaderlanders dezer aarde.”
Het verhaal speelt zich in 1948 af, het boek is in 1953 verschenen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog waarbij de wereld ontdekte wat er zich allemaal had afgespeeld in de concentratiekampen, inclusief de experimenten van kampartsen. Het was ook vlak na bijvoorbeeld het Nürnbergproces (tot 1 oktober 1946) waarin voor het eerst veroordelingen wegens misdrijven tegen de menselijkheid zijn uitgesproken, en het artsenproces (tot 20 augustus 1947). Van een aantal veroordeelde artsen is de levenslange gevangenis in 1951 omgezet in vijftien jaar gevangenisstraf (in 1954 zijn deze vrijgelaten).
Relatief kort na deze oorlog en deze processen, construeert de Zwitser Dürrenmatt een korte, 140 pagina’s tellende, misdaadroman die hij aangrijpt om een aantal belangrijke thema’s in dit verband aan de orde te stellen: het onderscheid tussen recht en rechtvaardigheid, macht en misbruik van macht, overlevingsdrang, eigenrichting, schuld en straf. Niet alle vragen die uit het verhaal en de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog te halen zijn, kan hij (of kunnen wij) beantwoorden. De vorm waarin hij de vragen en thema’s giet, een misdaadroman, is origineel, zijn verwijzingen naar de Griekse mythologie en zijn beperkte vervlechting van filosofie in dit boek ook.
Verwacht geen thriller, er is slechts een bescheiden spanning. Dürrenmatt bedient zich verder ook regelmatig van het toeval en wat kunstgrepen zonder dat dit storend is.
De vertaling van Ria van Engel doet recht doet aan het Duitse origineel zonder de leesbaarheid uit het oog te verliezen.
Een boek dat je na het dichtslaan, laat nadenken over wat er in dit boek gebeurd is en over vragen die niet alleen in 1948 actueel zijn maar ook nu nog.
1
Reageer op deze recensie
