Indrukwekkend verhaal over de Duitse naoorlogse geschiedenis

Auteur Mechtild Borrmann (Oorlogskind) koopt zo nu en dan oude fotoalbums uit de vorige eeuw op . Albums die familie- en wereldgeschiedenis tonen. Toen ze in een album foto’s ontdekte van een kindertehuis uit 1947-1952 dook ze in de geschiedenis achter die foto’s. Door informatie te verzamelen ontstond beetje bij beetje het verhaal dat je kunt lezen in het boek Over de grens.

Het resultaat is een aangrijpend verslag waarbij de auteur door fictieve personages te vermengen met waargebeurde feiten, de geschiedenis over kindertehuizen uit de jaren 50 op knappe wijze tot leven weet te wekken.
Het verhaal draait voornamelijk om Henni, zij woont samen met haar ouders, haar zus en haar twee jongere broertjes in een dorpje in Duitsland. Wanneer haar moeder komt te overlijden dreigt het gezin uit elkaar te vallen, haar vader grijpt steeds meer naar de drank om zijn zorgen te kunnen vergeten en de verantwoording voor de rest van het gezin komt op Henni’s schouders terecht. Henni neemt als jong meisje een dapper besluit en sluit zich aan bij de groep koffiesmokkelaars uit het dorp. In de nachtelijke uren gaan ze op pad, ze steken de grens naar België over en sjouwen kilo’s koffiebonen mee terug naar huis. Natuurlijk is dit alles niet zonder gevaar. Lukt het Henni om met behulp van de smokkelwaar haar familie bij elkaar te houden?

Om het verhaal goed te kunnen vertellen koos de auteur ervoor om sprongen te maken in de tijd. Ze neemt de lezer in eerste instantie (voornamelijk) mee naar de periode vanaf 1945. De Tweede Wereldoorlog is net voorbij en de mensen proberen hun leven weer op te pakken. In deze hoofdstukken lees je onder andere over de dappere beslissingen die Henni voor haar gezin maakt. Helaas blijkt al snel dat haar keuzes grote gevolgen hebben.

Naast deze verhaallijn neemt Mechtild Borrmann je ook mee naar de zeventiger jaren. Henni is inmiddels een volwassen vrouw geworden en wordt beschuldigd van een ernstig misdrijf. Door heen en weer te switchen in de tijd en door de lezer over de schouders mee te laten kijken van diverse personages geeft de auteur je een hoop informatie.

Hierdoor zal het je als lezer langzaam duidelijk worden wat de beide tijdlijnen met elkaar te maken hebben en vloeit het hele verhaal uiteindelijk als één kloppend verhaal in elkaar over. Bijzonder knap gedaan!
Het nadeel hiervan is wel dat je door het switchen van tijdlijn naar tijdlijn (en van personage naar personage) je niet zo goed in het verhaal kunt duiken als dat je misschien zou willen. Je voelt je als lezer werkelijk een toeschouwer die aan de zijlijn staat, in plaats van dat je echt betrokken gaat voelen bij Henni (het hoofdpersonage). Dat is een beetje jammer, maar dat neemt niet weg dat dit verhaal indruk maakt.

Vooral het idee dat de basis van dit verhaal berust is op feiten is wel even iets om als lezer bij stil te staan. Veel kinderen belandden in die tijd ( na de Tweede Wereldoorlog) in de Bondsrepubliek in strenge kindertehuizen. Hier werden in een aantal van die tehuizen veel kinderen op verschrikkelijke manieren vernederd en mishandeld. Ook de koffiesmokkel dat veelvuldig in het verhaal voorbijkomt berust op ware feiten. Dit was (net als boter en sigarettensmokkel) iets wat in het Duitse grensgebied veel werd gedaan in die tijd om het hoofd boven water te kunnen houden. Ook veel jonge kinderen liepen mee tijdens deze nachtelijke wandelingen en dat was niet zonder gevaar! Over de grens is dan ook echt een aanrader, zeker voor liefhebbers van historische romans.