Glanzende advocaat overwint stuntelend rechtssysteem

Als in een novembernacht een 17 jaar oude auto de gracht inrijdt mer op de achterbank de zwaarlijvige ex-echtgenote van een door de dood geobsedeerde begrafenisondernemer komt een blunderend raderwerk in beweging. De lezer wordt door Spong uitvoerig, misschien wel een beetje heel uitvoerig, met de ins en outs van de gerechtelijke procedures in deze min of meer waargebeurde zaak bekendgemaakt. Is Ralph een koelbloedige moordenaar of slachtoffer van een justitiële dwaling? Spelen er soms meer belangen dan die van de waarheidsvinding?

Dat in het recht heel wat grijstinten liggen tussen het stralend wit van de onschuld en het duistere zwart van de misdaad, wordt maar al te duidelijk in de 400 pagina's die De Uitvaartondernemer telt. Talent om de smeuÏe aspecten aanstekelijk te beschrijven kan Spong niet worden ontzegd. Fijntjes doet hij uit de doeoen hoe een zoon van Ralph wordt uitgescholden door lompe, agressieve politie-inspecteurs tijdens verhoren (zeer aannemelijk voor wie zich de filmpjes over de later verboden 'Zaanse verhoormethode' nog kan herinneren, waar bij alles was toegestaan om verdachten te 'breken'. De fetishistische handelingen die de godsdienstwaanzinnige Ralph met zijn echtgenote uitvoer worden breed uitgemeten.

Af en toe valt je mond open bij de scènes die deel uit schijnen te moeten maken van de Nederlandse rechtspraktijk. Bewijsmateriaal wordt vernietigd, reconstructies klunzig uitgevoerd. Rechters kunnen het niet laten te informeren naar de seksuele uitspattingen van Ralph. Eentje vraagt zelfs of Ralph 'even wil uitleggen wat hij bedoelt met 'grensverleggende homoseks' in een contactadvertentie waarvan de tekst bij hem thuis is gevonden. Ralph heeft gelukkig de tegenwoordigheid van geest om te antwoorden dat de rechter zich vast wel iets bij kan voorstellen en dat dit niets met het al of niet in de gracht duwen van auto's met een ex-echtgenote te maken heeft.

Natuurlijk is er van alles af te dingen op De Uitvaartondernemer. Dat de onovertroffen, monomane topadvocaat Spinning verdachte Ralph vrij krijgt is natuurlijk ontzettend voorspelbaar. Als hij zijn preoccupaties beschrijft met Surinaamse begrafenissen of de werking van versnellingsbakken raakt het evenwicht behoorlijk zoek. Idem als Spong er 's goed voor gaat zitten om rekeningen te vereffenen met gevangenisdirecteuren, bestuurders van de Orde van Advocaten en getuige-deskundigen. En dat de hoofdpersoon de kennelijk komisch bedoelde naam Spinning heeft (tegenwoordige tijd van Spong?) zal wel om juridische redenen zijn, maar geeft het verhaal toch een minder prettig 'is dit nou gefantaseerd of niet'-aspect.

Maar toch, maar toch. Wat Spong aan de kaak stelt snijdt hout. De tunnelvisie van politiemensen. Het amateurisme van sommige rechters. De manipulaties van het OM. Natuurlijk, 't is realistischer, dramatischer en vernietigender beschreven in boeken van bijvoorbeeld Jan Derksen over de Puttense moordzaak of de Zaak Lucia de B. Maar wanneer kun je bijna letterlijk rechtbankverslagen, pleidooien en verhoren nalezen? Waar kun je een advocaat horen filosoferen over het werken aan cassatiezaken of de trucjes om rechters op inconsistenties in het requisitoren van het OM te wijzen? Een drie-en -een-halve sterrenboek: niet in elk opzicht geslaagd, maar als geheel de moeite waard.