Komt er oorlog tussen China en Amerika?

Om de situatie te schetsen, verwijst Jan van der Putten naar een theorie van Harvard-politicoloog Graham Allison. In zijn boek Destined for War beschrijft Allison de zogenoemde ‘Thucydides trap’. Thucydides, een Griekse legeraanvoerder en geschiedschrijver die leefde ten tijde van de Peloponnesische oorlog tussen Sparta en Athene (431-404 v.o.t.), was van mening dat een strijd tussen de stadstaten onvermijdelijk was omdat de sterke opkomst en bloei van Athene het heersende Sparta angst inboezemde.

Volgens Allison heeft hetzelfde effect zich al meermaals voorgedaan in de loop van de geschiedenis. Hij onderzocht zestien gevallen uit de afgelopen 500 jaar waarbij een heersende macht werd uitgedaagd door een ‘new kid on the block’. Wat bleek: twaalf van de zestien keer eindigden dit soort machtsverschuivingen in bloedvergieten. Anno 2017 zitten de Verenigde Staten in de rol van Sparta en is China het nieuwe Athene. Lopen Donald Trump en Xi Jinping in de val? Het is de belangrijkste vraag van onze tijd, aldus Allison.

In Botsende Supermachten doet van der Putten eerst de wonderlijke ‘comeback’ van China, een 5.000 jaar oude beschaving met 1,4 miljard inwoners, uit de doeken. Dat was ook het opzet van zijn vorige boek uit 2011, Verbijsterend China. In het tweede deel belicht van der Putten vijf conflicten die de vlam in de pan kunnen doen slaan:

- Het conflict over de ‘afvallige’ provincie Taiwan
- Noord-Korea dat Zuid-Korea en Japan bedreigt
- De grensconflicten tussen China en India
- Het machtsconflict in de Zuid-Chinese Zee
- Het conflict tussen China en Japan in de Oost-Chinese Zee

De eerste drie broeihaarden kunnen ontvlammen omdat de VS hun bondgenoten Taiwan, Zuid-Korea, Japan en India te hulp zouden moeten komen in het geval van een escalatie. Dat is bijvoorbeeld niet noodzakelijk het geval mocht China een versnelling hoger schakelen in zijn onderwerping van dalai-lamagetrouwe boeddhisten in Tibet of roerige Oeigoeren in de westelijke provincie Xinjiang. In de twee laatste gevallen wordt de Amerikaanse machtsbasis echter rechtstreeks bedreigd. Daarbij ziet vooral het militaire opbod in de Zuid-Chinese Zee er zorgwekkend uit, aldus de auteur.

Botsende Supermachten is een beknopt en erg overzichtelijk boek. Wie het hedendaagse geopolitieke schaakbord beter wil begrijpen, vindt in Jan van der Putten een begeesterende verteller. Zowel de cover als de titel van het boek doen paniekzaaierij vermoeden, maar eens je het gelezen hebt, stel je je over een Chinees-Amerikaanse oorlog net dezelfde vraag als Graham Allison: “is het ondenkbaar omdat het niet kan, of omdat we het niet kunnen denken?”

De volledige recensie vind je op Vreemder dan Fictie.