De bevrijding brengt niet voor iedereen vrede

‘De bevrijding’ is het vierde deel in de serie over de familie Cazalet dat Elizabeth Jane Howard gebaseerd heeft op haar eigen veelbewogen leven (1923-2014). Zo zie je bepaalde aspecten van Howard’s leven terug bij o.a. Polly, Clary en Louise, drie vrouwelijke protagonisten in de reeks. Zou Martin Amis, haar stiefzoon en zelf een beroemd schrijver, die haar aanraadde deze kroniek te schrijven, ook voorbij komen bij de Cazalets?

Dit deel van de serie over de familie Cazalet begint rond het einde van de Tweede Wereldoorlog. Mannen keren terug naar huis, de doden worden geteld, geliefden herenigd, huizen en gebouwen worden weer opgebouwd.
Het einde van oorlog houdt niet in dat alles weer volop te verkrijgen is, in tegendeel, er zijn nog steeds tekorten en veel is op rantsoen en de hoeveelheden daarvan lijken steeds kleiner te worden.
Ook op menselijk gebied is er veel veranderd tijdens de oorlog: er zijn mensen dood gegaan, er zijn verhoudingen begonnen en beëindigd of niet eens tot bloei gekomen. De oorlog en alles wat daarmee samenhangt blijkt een grote impact te hebben gehad op de meeste relaties en een terugkeer naar de toestand van daarvoor valt voor de meesten niet mee.

Aan het hoofd van de familie Cazalet staan de Generaal en de Baronie, William en Kitty, die samen drie zonen en een dochter hebben gekregen die, ondanks dat ze de middelbare leeftijd bereikt hebben, niet allemaal rustig gesetteld zijn. In dit deel worden een paar van de oudste (klein-)kinderen gevolgd op weg naar volwassenheid en een eigen leven, maar voor hen geldt eveneens dat niet alles van een leien dakje gaat, en vloeien er ook daar de nodige tranen. Gelukkig ontbreekt de romantiek niet en bloeien er mooie liefdes op.
Het is lastig om dit verhaal als een losstaand boek te lezen - de familie en hun onderlinge relaties zijn al complex, maar de buitenechtelijke relaties die er waren en zijn, inclusief (on-)echte kinderen, maken het soms lastig te bepalen wie er bij wie hoort. Soms lijkt het alsof alleen de Baronie het naadje van de kous weet.

Het boek is verschillende hoofdstukken verdeeld waarin telkens andere personen gevolgd worden tijdens een bepalende periode in hun leven. Ook worden de ‘buitenstaanders’ niet overgeslagen, zodat we van de diverse personeelsleden en vrienden van de familie een stukje levensgeschiedenis meekrijgen. Het mooie van deze opzet is dat tussendoor met een klein zinnetje de verwikkelingen van andere personen aangestipt kunnen worden zonder daar weer een half hoofdstuk aan te hoeven wijden. Even een terloopse opmerking dat er iemand verhuisd is of zijn baan heeft opgezegd en de lezer is weer op de hoogte. De hoeveelheid informatie die de lezer krijgt is mooi gedoseerd, nergens blijft Howard te lang hangen bij een bepaald persoon en aan het einde van het boek blijft de verwondering dat al die verhalen en informatie echt maar in één boek stonden, al is het een lijvig exemplaar.
De verhaallijnen zijn over het algemeen mooi afgerond aan het einde van het boek, maar het vijfde deel dat Howard twintig jaar na het vierde deel heeft geschreven, zal toch welkom zijn bij de lezende vrienden van de familie, want hoe zal het iedereen verder vergaan zijn?