Steven Braekeveldt, ceo van Agema’s Portugal, tekent, op 62 jarige leeftijd, in zijn debuut, het verhaal op van zijn grootvader. Deze man speelde in de ogen van zijn kleinzoon een belangrijke doch onplezierige rol in de Tweede Wereldoorlog. De auteur noemt in de proloog dat sommige personen, ook al waren ze fout in de oorlog, niet vergeten moeten worden.

Personages

Het boek wordt door de leesclub heel wisselend ontvangen. Sommigen jubelen bij de stijl en het onderwerp, anderen vallen over diverse elementen uit het boek, variërend van schrijfstijl tot de wijze waarop personages beschreven zijn. Het meest bijzondere personage is natuurlijk Grootvader. Grootvader lijkt vanaf jonge leeftijd wat morbide trekken te bezitten. Op de een of andere manier worden die in het verhaal vaak goed gepraat. Sterker nog, op een bepaald moment worden de morbide trekken misdadig en worden deze streken opgehemeld alsof het heldendaden zijn. Het perspectief van de ander, de slachtoffers, wordt onvoldoende belicht. Het voelt geregeld ongepast. 

Anna: Zoals eerder genoemd er wordt erg vergoelijkend over de daden van de grootvader gesproken, dat vind ik wel apart eigenlijk.

Hoe omschrijven we Grootvader? Wat is het voor een persoon?

Wilma: Opa is een beetje een gespleten persoonlijkheid, aan de ene kant een kille moordenaar en aan de andere kant heel sociaal naar zijn werknemers toe. Al is dat ook in zijn eigen belang. Verder is hij erg uit op zijn eigen pleziertjes en heeft weinig empathie voor vrouw en kinderen. 

Karin: Grootvader zelf vliegt van iemand die mijn sympathie had naar een naar mannetje. Ik heb het boek nog niet helemaal uit. Maar merk nu al nare trekjes op. En dan heeft hij pas zijn eerste man vermoord […].

Teddy12: Grootvader maakt het verschrikkelijke gevoel mee van niet meer gewenst te zijn en het huis uitgejaagd.

Van buiten naar binnen

De omslag is stijlvol uitgevoerd in zwart wit met op de foto een jongeman in een licht onverschillige, ietwat arrogante pose. Al snel wordt de vergelijking met cabaretier Hans Teeuwen gemaakt. Dat is voor een aantal deelnemers wel herkenbaar. De omslag trekt zeker de aandacht.

Mariëtte: Ik zie een zwart-wit foto van een nonchalante jonge man, de blik naar boven. Volgens mij fluit hij een deuntje. Hij doet me denken aan de cabaretier/zanger Hans Teeuwen. Ik vind het wel een intrigerende omslag. De foto kan zowel oud als nieuw zijn.

Jacqueline van Zwieteren: Zijn handen houdt hij in zijn zakken. Dit werd zeker 100 jaar geleden niet alleen als nonchalant, maar ook als onfatsoenlijk gezien (ongemanierd). De handen in de zakken staat volgens sommigen ook symbool voor 'hij/zij heeft iets te verbergen'. 

Verder op de omslag en twijfels aan de waarheid

De blurbs op de achterflap roepen hier en daar verbazing op. De auteur wordt vergeleken met Gabriel Garcia Marquez en dat vinden we erg voortvarend, te voortvarend zelfs. De ondertitel op de omslag verwijst naar een doorslaggevende rol van John Steinbeck en Robert Capa (Kappa op de cover) in het leven van de grootvader van de auteur. Niet iedereen herkent deze namen, voor sommige deelnemers maakt dit ook niets uit voor hun leesplezier. De rol van deze bekende figuren blijkt veel kleiner dan vooraf gedacht. Gedurende de leesclubdiscussie komen twijfels naar voren over het waarheidsgehalte van de invloed van Steinbeck en Capa. 

Saskia: Ik was eigenlijk heel verbaasd om het boek te lezen. Ik dacht een biografie te lezen, maar werd al snel met de mijn neus op de feiten gedrukt. (of juist niet ;-) )Er wordt een heleboel bij gefantaseerd. Toen ik het ben gaan lezen als een verhaal en niet als waargebeurd, werd het een veel aantrekkelijker boek. Hier werden een hoop ergernissen mee weggenomen. Waarom is het boek zo duidelijk als een waargebeurd verhaal neergezet?

Het begin is sterk

De auteur begint zijn boek goed. De omslag is voor velen aantrekkelijk. Daarnaast is de korte proloog is al interessant en pakkend geschreven. Braekeveldt trekt direct de belangstelling van de lezer; grootvader zou een slecht mens zijn maar zijn verhaal zou zo interessant zijn dat dit gedeeld moet worden met de buitenwereld. Ook het eerste hoofdstuk, waarin grootvader (die in de gehele roman niet bij naam genoemd wordt, tot grote frustratie of zelfs ergernis van een aantal deelnemers) en zijn ouders geïntroduceerd worden is, door een snufje magisch realisme, mysterieus en uitnodigend. Hierdoor zal de lezer de eerste fouten in de tekst nog bedekken met de mantel de boekenliefde. Zelfs de opvallend stomend beschreven liefdesscène, zou men op dat moment nog voor lief willen nemen. Vanaf het moment dat grootvader echt een rol van betekenis krijgt in het verhaal komen er kinken in de kabel.

Een slordigheidsfoutje?

Hoe belangrijk is het dat een roman ‘foutloos geschreven wordt? Volstrekt foutloos is niet mogelijk (zegt ook Eus), er zullen altijd enkele tikfouten over het hoofd gezien worden (net als in dit eindverslag). Toch stellen we ons de vraag hoe het was gesteld met de fouten in deze roman?

Gigi: Het meest storend zijn de typfouten, het verkeerdelijk woordgebruik, de inconsequenties in de verhaallijn, onbedoelde anachronismen en heel wat jaartallen en leeftijden die niet kloppen. Daarnaast laat de auteur in zijn verhaal de zwangerschappen van minstens twee vrouwen meer dan een jaar duren en zijn er nog meer medische missers terug te vinden. 

Al met al maken deze fouten het totale verhaal ongeloofwaardig, waardoor de ondertitel “Hoe John Steinbeck en Robert Kappa mijn grootvader redden” eerder een lokkertje lijkt dan een op de realiteit gebaseerde verhaallijn. 

Wat we zeggen over de schrijfstijl

De schrijfstijl is populair en zal daardoor met vaart gelezen kunnen worden. Voor een literaire roman is de schrijfstijl te clichématig. Er wordt frequent gebruik gemaakt van de overtreffende trap als stijlfiguur, zo vaak dat dit op den duur irritatie opwekt. Daarnaast worden enkele scènes te plastisch en vrouwonvriendelijk beschreven, wat eveneens leidt tot ergernis, maar zeker niet voor iedereen. 

Eus: De schrijfstijl is eenvoudig, zeker niet literair. Het past meer in de stijl die in lectuur wordt gebezigd (voor Nederlandse deelnemers: Panorama en Nieuwe Revue bijvoorbeeld). Het is een aaneenschakeling van 'en toen, en toen, en toen'. 

Bas Stange: Door zijn vlotte, frisse, duidelijke en beschrijvende manier van schrijven weet de schrijver mij het gehele boek te blijven boeien. Daarmee werd het boek een ware "page-turner".

Stel je voor…

Als je een van de personages uit het boek een vraag mag stellen, wie zal dat dan zijn? Het hoofdpersonage of iemand met een interessante bijrol? En welke vraag stel je dan? Ruud kiest overgrootmoeder en stelt haar een interessante vraag.

Ruud Dirriwachter: Als je nu zou weten wat je zoon allemaal gedaan heeft, wat zou je daarvan vinden?

We durven daar geen antwoord op te geven...

Boeien

Welke trucs haalt Braekeveldt uit de kast om zijn verhaal boeiend en spannend te maken? De bekende elementen zoals vooruitwijzingen en flashbacks worden herkend evenals de overtreffende trap in de schrijfstijl maar ook in het verfraaien van de daden van grootvader. Was dit voldoende?

Filip C: Echt boeiend vond ik het verhaal nooit, eerder een samenraapsel van onbelangrijke feiten soms doorbroken door een gebeurtenis die historisch te controleren is, maar nee, het verhaal heeft me nooit weten boeien.

Els deVeuster: De auteur heeft mij niet kunnen vasthouden door bijzonder taalgebruik want ik vind niet dat er uitzonderlijk mooie taal in het boek voorkomt. Hoewel het geen hoogstaande literatuur is, heeft het boek mij in al zijn lichtheid wel kunnen vasthouden. De trucs om mij mee te nemen en vast te houden zijn wel gelukt. De auteur gebruikt vooruitblikken, het opdraven van bekende figuren en persoonlijke opmerkingen van de auteur bijvoegen. 

Raken

Raken is weer iets anders dan boeien. Heeft de auteur ons geraakt met dit bijzondere levensverhaal waarin enkele generaties doorheen de wereldgeschiedenis gepresenteerd worden? Enkele deelnemers van de leesclub werden zeer geestdriftig. Het merendeel van de deelnemers was minder enthousiast.

Marina de Witt: Doordat het hele verhaal eerder een opsomming van verschillende feiten is, die eerder droog worden opgesomd, blijft er geen echt positief of negatief gevoel hangen. Wat me misschien wel enigszins geraakt heeft, is de onverschilligheid die de grootvader ten aanzien van zijn misdaden toont - alsof het dagelijkse klusjes waren die even snel tussendoor moesten afgehandeld worden.

Fictie en feiten en weer fictie

De auteur schrijft in de proloog dat het van belang is de waarheid boven tafel te krijgen en dat het boek gebaseerd is op waargebeurde feiten. Blijkbaar heeft hij zich bedacht tijdens het schrijven van het boek. Aan het einde van de roman geeft hij aan dat het aan de lezer is om uit te maken waar de scheidslijn ligt tussen fictie en feiten. Hoe vonden wij de verhouding tussen deze elementen? 

Samm: Ik vond dat de schrijver fictie en waarheid goed heeft gecombineerd niks op aan te merken eigenlijk. Door dat de schrijver dit goed gedaan heeft las het boek makkelijk en vlot.

Concluderend kunnen we stellen:

Lezers die zich niet laten afleiden door fouten, zinloze moorden en vrouwonvriendelijk taalgebruik zullen genieten van dit verhaal, dat is geschreven als een soort schelmenroman. Als een kloppend verhaal, een mooie schrijfstijl en een mooie opbouw wel van belang is, dan is dit niet het juiste boek. De gemiddelde sterrenwaardering van deze leesclub kwam uit op 2,7.