3. Proteus

161210

14 april 2017

2017-04-14T13:28:29+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Die woordenwolk hierboven illustreert wel heel treffend hoe dit hoofdstuk in elkaar zit: vol associatieve gedachteflarden, als "stream of consciousness" op papier gezet, en dus ook als fragmenten die alleen binnen het hoofd van Stephen Dedalus enige connectie hebben met alleen bij Stephen Dedalus bekende ervaringen. Zo onbegrijpelijk als onze eigen niet nader toegelichte en uitgewerkte gedachten zijn voor anderen, zo onbegrijpelijk zijn vaak de zinsflarden in dit hoofdstuk voor ons. Maar prachtig zijn ze soms wel. Zoals het begint bijvoorbeeld: "Onontwortelbare modaliteit van het zichtbare: op z'n minst dat zo niet meer, denken door mijn ogen. Signaturen van alle dingen die ik hier heb te lezen, zeebroed en zeewier, de nakende vloed, die roestige laars. Snot groen, blauwzilver, roest: kleurige tekens. Grenzen van het diafane". Alleen al die notie van denken door de ogen, d.w.z. alleen zien zonder ordening door de geest. En ook de gedachte dat alle zichtbare dingen signaturen zijn die je lezen kunt, zodat de hele wereld een boek is: een bekende Christelijke gedachte, want veel religieuze denkers zagen de wereld als oneindig door God geschreven boek, maar hier is dat boek in eindeloos vele signaturen uiteen gevallen die bovendien niet appelleren aan een hogere zin maar alleen aan het oog. En mooi is ook hoe dat snotgroen hier ook weer wordt genoemd: een echo van een passage uit hoofdstuk 1, waarin de zee als onze snotgroene moeder wordt beschreven, een beeld dat doet denken aan geboorte maar ook aan de dood: in dat hoofdstuk gaat het immers sterk over Stephens dode moeder, en er is sprake van een verdrinkingsdood. Een bladzij verderop in het Proteus-hoofdstuk staat dan een even dubbelzinnige mijmering n.a.v. Stephens geboorte. "Een van haar gezusters heeft mij krijsend het leven in gesleurd. Schepping uit niets. Wat heeft ze in haar tas? Een misgeboorte met een sliert navelstreng er nog aan, in rosse wol gewiegd. De strengen van allen zijn aaneengeschakeld in de tijd, snoervervlochten kabel van alle vlees. Vandaar dat alle monniken mystiek. Wilt gij als goden wezen? Staar in je omfalos". Die omfalos, de navel van de wereld, wordt dan weer geassocieerd met Eva voor de zondeval, die geen navel had, maar door de zondeval wel een "schoot van zonde" werd. Hetgeen dan ook weer Stephens eigen geschapenheid in een naargeestig licht plaatst: "In een schoot van zondige duisternis lag ook ik, geschapen niet geboren. Door hen, de man met mijn stem en mijn ogen en een spookvrouw met as op haar asem". En dat laatste beeld roept m.i. dan weer associatief het beeld op van Stephens gestorven moeder, wat ook al was gebeurd door het "snot groen" aan het begin van het Proteus-hoofdstuk. En zo gaat het maar door, wou ik maar zeggen. Als lezer word je bekogeld met onbegrijpelijke flarden, die dan op een gegeven moment toch weer patronen gaan vormen, door echo's onderling of door echo's met motieven/passages die eerder en mogelijk ook later kunt vinden in het boek. Die patronen zijn dan echter ook weer tamelijk meerduidig en ongrijpbaar, maar naar mijn smaak vaak wel poëtisch en rijk. Die rijkdom wordt vaak nog verdiept als je verwijzingen natrekt: de eerder geciteerde openingsregels blijken bijvoorbeeld flink wat intrigerend filosofisch gedachtegoed te bevatten. Kortom, pittig hoofdstukje. Het herlezen ervan in vertaling ("Ulixes", dus Henkes en Bindervoet) viel mij bepaald niet mee. Maar wat een schoonheid, soms!

0

+1

161239

14 april 2017

2017-04-14T15:01:04+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Pittig, ja. Wat me opviel zijn de dieren die genoemd worden, we zagen in Telemachus de panter, in Nestor de vos, en hier zien we de hond in diverse verschijningsvormen, zowel dood als levend en ook komen de panter en de vos weer terug in Stephens "stream of consciousness" . Die verschijningsvormen komen overeen met de titel van het hoofdstuk , Proteus is de herder van de zeehonden en hij kan van gedaante veranderen. Wanneer je Dog omdraait krijg je God.

0

1

161210

+1

161244

14 april 2017

2017-04-14T15:22:40+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Jazeker, "Dog" is het omgedraaide woord "God", en dat LIJKT onschuldig of flauw, maar in de streng katholieke traditie waarin Joyce opgroeide gold de Duivel als de "deus inversus" (als ik het nu tenminste goed zeg), dus als het omgekeerde van God. Ergens in "Ulysses" wordt volgens mij ook letterlijk gespeeld met de woorden "dog" en "god".

0

1

161210

+1

161252

14 april 2017

2017-04-14T15:47:40+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

Dit deel vond ik erg sterk. In die zin; ik liep zelf over dat strand en keek door mijn oogwimpers naar de zee en de rennende hond in de verte. Ik hoorde de schelpen knisperen onder mijn voeten. En volgde mijn gedachten; zoals ze ook vaak gaan, half afgemaakt, van het één naar het ander. Je weet dat zaken met elkaar te maken hebben, maar niet meteen bij de eerste gedachte zijn die verbanden helemaal helder en duidelijk. Verrassend genoeg las ik ergens dat veel lezers juist bij dit hoofdstuk afhaken.

0

+1

161257

14 april 2017

2017-04-14T15:59:26+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Ja, daar heb je gelijk in, Jan: het is ook nog eens een mooie weergave van hoe je gedachten kunnen dwalen al lopend langs het strand. En DIE stemming voel je als lezer misschien het beste aan als je NIET probeert alles te begrijpen en na te trekken en "dwalend" of "strandwandelend" leest waarbij je ogen wat dwalen langs de zinsflarden. Zodat je misschien twee keer kunt genieten: een keer van de stemming door "dwalend" te lezen, een keer van details van de inhoud door begrijpend te lezen en de dingen/verwijzingen na te trekken.

0

1

161252

+1

161263

14 april 2017

2017-04-14T16:06:07+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

En dat is, denk ik, juist het knappe van het schrijven van zo'n boek: Je kan het lezen op meerdere niveau's of lagen. Die allemaal verband houden met elkaar en in z'n geheel. Alle niveau's afzonderlijk zijn dan ook weer van een hele hoge kwaliteit (van schrijven). Subliem. En dan ook nog te bedenken dat dit boek in het begin van de vorige eeuw geschreven is. Ik denk niet dat er toen al eerder zo'n soort boek geschreven is, de eerste in zijn soort. Denk je dat dat klopt Nico?

0

1

161252

+1

161319

14 april 2017

2017-04-14T18:02:12+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

@Jan: ik weet ook niet alles, maar ik denk dat dit klopt: een boek dat in 18 totaal verschillende stijlen geschreven is, waarbij elke stijl ook weer op verschillende niveaus gelezen en genoten kan worden, bestond volgens mij voor Ulysses nog niet. En misschien is Ulysses zelfs wel de enige in zijn soort. Er zijn daarna nog wel meer experimentele romans in veel stijlen verschenen, maar die zijn volgens mij op een andere manier experimenteel en gelaagd dan Ulysses.

0

1

161252

+1

162579

19 april 2017

2017-04-19T13:38:13+02:00

Guido Goedgezelschap

https://static.hebban.nl/style/img/avatar_preset_1.png

https://www.hebban.nl/!/guido-goedgezelschap

190145

Proteus is er de oorzaak van dat ik deel I herlezen heb. Soms is de gedachtengang van Stephen onmogelijk te volgen.Maar anderzijds is het wel sterk geschreven: mooie zinnen, mooie citaten. Ik kan mij zeker aansluiten nij de meerderheid van de reacties hier. @Nico De reactie op ' dog ' - ' god ' : mooi gevonden, knap. @Dina De onafgemaakte zinnen, daar had ik wel wat problemen mee hoor: ik wist niet wat ik er moest van denken. @Tea Prachtige reactie. Hier heb ik zelf écht veel aan. Wat ik ondervind is mijn totaal gebrek aan kennis van het latijn. Heeft ook voordelen: ik leer elke dag bij. De mooiste passage hier vond. BLZ51 " Een bierflesje stond overeind, klemgezet tot zijn middel in het koekerige zanddeeg. Een wachter: eiland van vreselijke dorst. Duigen in duigen aan het strand; aan land een doolhof van donkere vernuftige netten; verderop krijtbekrabbelde achterdeuren en hoger landinwaarts een drooglijn met twee gekruisigde hemden. Ringsend; wigwams van tanige roergangers en kapiteins ter zee. Menselijke schelpen. "

0

+1

162790

20 april 2017

2017-04-20T07:54:51+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Pure prozapoëzie inderdaad, die passage van blz. 51.

0

1

162579

+1

Ulixes - James Joyce

3. Proteus

Reacties op: 3. Proteus

Ulixes - James Joyce

Meer informatie

Bloomsday, onze overwinnig op Ulysses!

18. Penelope

17. Ithaca

16. Eumaeus

15. Circe

14. Oxen of the Sun

13. Nausicaa

12. Cyclops

11. Sirens

10. The Wandering Rocks

9. Scylla and Charybdis

8. Lestrygonians

7. Aeolus

6. Hades

5. The Lotus-Eaters

4. Calypso

3. Proteus

2. Nestor

1. Telemachus

Technische info Ulixes

Boeken, internetbronnen en meer

Real Irish pub

Leesschema