In 1916 had Van Cauwelaert de regering doen beloven dat ze ‘de gelijkheid in rechte en in feite’ met Wallonië op taalgebied zou helpen vestigen. Maar koning Albert I, steunend op de liberale partij, had hem in 1923 een zware nederlaag toegebracht en de dominantie van het Frans in Vlaanderen veilig gesteld. Ook de regering die de katholiek Van Cauwelaert daarna met de socialisten vormde, werd binnen het jaar ten val gebracht bij gebrek aan de nodige financiële middelen.
Van Cauwelaert moest zich terugtrekken op zijn burgemeesterschap van Antwerpen. Hij verwezenlijkte de uitbreiding van de stad en een ongeziene groei en industrialisering van de haven. Maar hij leed een nieuwe nederlaag bij de verwerping in 1927 van het Belgisch-Nederlands verdrag dat onder meer de verbinding van de Antwerpse haven met de Rijn moest verbeteren.
In november 1927 kwamen de flamingantische christen-democraten eindelijk in de regering. In een slopende, vijf jaar durende strijd wisten ze het taalstatuut af te dwingen dat de Nederlandstaligheid van Vlaanderen erkende. Naast die gelijkheid in rechte met Wallonië moest nu de ‘gelijkheid in feite’ komen. Maar intussen had zich een anti-Belgisch Vlaams-nationalisme ontwikkeld dat een oplossing verwachtte van Duitsland in een nieuwe oorlog.
Lode Wils (1929) publiceerde eerder De Messias van Vlaanderen. Frans van Cauwelaert. 1880-1910, Frans van Cauwelaert en de barst in België. 1910-1919 en Frans van Cauwelaert, afgewezen door Albert I. Deze boeken werden bekroond met de Pil-van Gastelprijs. De auteur werd ook gelauwerd met de Antwerpse Provinciale Prijs voor geschiedenis en volkskunde 2001.
