Een nieuwe, onbegrepen wereld

Hanna Bervoets (1984) schreef zeven romans die verschillende malen werden bekroond en in veel verschillende talen werden vertaald. Bervoets wordt gezien als een van de belangrijkste schrijvers van haar generatie en heeft een unieke stem in het literaire veld. In 2017 won Bervoets de Frans Kellendonk-prijs voor haar gehele oeuvre. In 2019 verscheen haar meest recente roman, Welkom in het rijk der zieken, niet bij Atlas Contact, maar bij de nieuwe uitgeverij van Mizzi van der Pluijm, Uitgeverij Pluim.

Na een bezoek aan de kinderboerderij wordt hoofdpersonage Clay ziek, wanneer de hevige koortsen gedaald zijn blijft echter de vermoeidheid en er ontwikkelen zich chronische pijnen. De uiteindelijke diagnose luidt Q-koortsvermoeidheidssyndroom. Er is geen uitzicht op genezing en langzaam verliest Clay de wereld die hij kende. Hij komt terecht in het rijk der zieken, een parallelle wereld waar andere regels gelden en waar een tocht zonder einde begint.

Bervoets schreef een roman vanuit een perspectief dat voor velen onbekend zal zijn en tegelijkertijd voor veel mensen juist herkenbaar. Ze laat de lezer kennismaken met het andere rijk, een rijk waarvan de gezonde lezer het bestaan waarschijnlijk niet eens vermoedde, laat staan dat het hen bekend voor zal komen. Een perspectief buiten de ‘norm’, je zou zelfs van diversiteit kunnen spreken en dat maakt deze roman waardevol. Hoewel het er wellicht ook voor zal zorgen dat het lezers op het eerste gezicht niet zal aanspreken omdat ze zich niet kunnen identificeren met de situatie die Bervoets schetst.

Die twijfelende lezers moeten Welkom in het rijk der zieken zeker oppakken. Bervoets schrijft over chronische aandoeningen en pijnen en de uitdagingen en problemen die daar voor de zieken bij komen kijken zonder pathetisch of melodramatisch te worden. Op een slimme manier verwerkt de auteur ook het werk van Susan Sontag over ziekte en de metaforen die door mensen gebruikt worden om daarmee om te gaan, iets waar elke lezer iets van kan leren.

“‘[…] Maar toen zij het essay schreef wisten ze nog niet zoveel over tumoren. Men dacht dat kanker een symptoom van karakterfalen was: kreeg je kanker, dan had je vast last van stress, of je kropte je seksuele gevoelens te veel op, dáár kwam het door. Susan schrijft: hoe minder we over een aandoening weten, hoe sneller we geneigd zijn de symptomen ervan aan karakter toe te schrijven.’”

Eenzelfde situatie doet zich tegenwoordig voor bij diagnoses als fibromyalgie en, ook al schrijft Bervoets daarover niet in het boek, depressie. Het zal wel je eigen schuld zijn, je bent niet echt ziek. Het is vooral onbegrip waar mensen met chronische pijnen zonder duidelijke diagnose tegenaan lopen en Bervoets laat in Welkom in het rijk der zieken zien wat dat met een mens en een leven kan doen.

“De transitie van gezond naar ziek ging geleidelijker, pijn hier, pijn daar, tegen de tijd dat ik mijn diagnose kreeg was mijn omgeving al afgehaakt en uitgevraagd en om eerlijk te zijn was ik er zelf ook over uitgepraat.”

Bervoets is in al haar romans een meester in het ontdekken en blootleggen van ongebaande paden en nieuwe werelden en Welkom in het rijk der zieken is daarop geen uitzondering. Een heerlijke roman in de vlotte, slimme en geestige stijl van Bervoets die een prachtige aanvulling vormt op de rest van haar interessante oeuvre.