King beschrijft op briljante wijze een vervlogen tijdbeeld

Er zijn lezers die de Amerikaanse schrijver Stephen King uitsluitend met het horrorgenre associëren en daarom — ondanks Kings indrukwekkende staat van dienst — nog niets van zijn plusminus zeventig boeken hebben gelezen. Een snelle rekensom leert ons dat de auteur gemiddeld twee boeken per jaar aflevert. Ook dit kan potentiële lezers weerhouden — liever kwaliteit dan kwantiteit, toch? Helemaal mis! King is meer dan alleen horror, trouwe fans weten dat. Met het waanzinnig goed geconstrueerde 22-11-1963 bewijst King dat zíjn balans ‘kwaliteit-kwantiteit’ perfect in evenwicht is. Reis mee in de thrillerversie van Alice in Wonderland, een geloofwaardig sprookje dat niet lang genoeg kan duren.

De 35-jarige Jake Epping, docent aan de scholengemeenschap Lisbon Falls, eet zijn fatburgers het liefst bij Al’'s Eethuis. Hij is een van de weinigen want het gerucht gaat dat Al’'s spotgoedkope hamburgers uit kattenvlees bestaan. Maar aan het rundvlees van Al mankeert niets, hij koopt zijn spullen in het goedkopere Lisbon Falls van 1958 dat hij via een tijdtunnel in zijn bijkeuken bereikt. De doodzieke Al vertelt Jake over het ‘'konijnenhol'’ en vraagt hem zijn allerlaatste wens te vervullen: het voorkomen van de moord op John F. Kennedy, en daarmee indirect ook op Martin Luther King en Bobby Kennedy. Ook geen rassenrellen, Vietnam, misschien zelfs geen 9/11, want Al gelooft in het ‘vlindereffect’ waarbij elke verandering tot grote gevolgen in de geschiedenis kan leiden. Tot zijn eigen verbazing gaat Jake akkoord, passeert de alwetende poortwachter van de tijd en noemt zich George Amberson. Na enkele proefreizen — “"van al dat gedoe zou je een jetlag krijgen"” — voelt hij zich prima thuis in 1958. Hij vindt een baan als docent, want de passie voor zijn vak verloochent zich niet, en wordt bovendien smoorverliefd. Gek genoeg voelen veel personen en situaties vertrouwd aan, patronen lijken zich te herhalen, maar echo'’s uit Jakes verleden verstoren zijn nieuwe wereld. Soms benauwt het hem, want het verleden is beangstigend weerbarstig en keert zich tegen hem bij iedere stap die hij verder in de tijd maakt. Bovendien draaien de raderen van de geschiedenis onverbiddelijk door. Al moet Jake twee levens in dit nieuwe leven lijden, hij is vastbesloten de moord op JFK te voorkomen en over zijn eigen schaduw en de waan van de tijd heen te stappen. Vijf jaar heeft hij de tijd. De ellende begon ooit met Lee Harvey Oswald en één zielenpoot uit de weg ruimen bespaart misschien miljoenen levens...…

De sympathieke Jake appelleert direct aan ons gevoel om als God de tijd naar je hand te kunnen zetten. Wie zou dat niet willen! King geeft ons daarbij ter overweging hoe vaak ons leven aan toeval onderhevig is. Deze wonderlijke maar uiterst beklemmende tijdreis had de ondertitel '‘ode aan de liefde'’ kunnen krijgen, het verhaal behelst sowieso meer dan titel en boekomslag doen vermoeden. King schept een wereld van avontuur, spanning, weemoed, humor, nostalgie en beschrijft op briljante wijze een vervlogen tijdbeeld. Geen internet en mobieltjes, wel krakkemikkige afluistertechnieken, sigarettenrook bij de vleet, Texas'’ olievelden die de katoenvelden vervangen, Vertigo, Rear Window, oude Buicks, glanzende Chryslers, onbespoten vlees en groenten, gescheiden toiletten voor blanken en negers, cola uit de tap en een onvriendelijk, naargeestig Dallas. Geen angst voor terrorisme, wel voor de atoombom en het goddeloze communisme.

Niemand kan de geschiedenis herschrijven, de moord op JFK is een gegeven en staat bij velen in het geheugen gegrift, maar meesterverteller King weet fictie en realiteit zodanig in te bouwen dat het onwaarschijnlijke geloofwaardig wordt. En als je wel ongeveer weet welke richting het op gaat, doet King je nog paf staan en excelleert hij in een bloedstollende plot en een ontroerend einde. 22-11-1963 schreeuwt om een lange verfilming. Jonathan Demme (‘Silence of the lambs’) werkt al aan het script.