Wat het leven de moeite waard maakt

Het eerste wat ik dacht toen dit boek op de deurmat plofte en ik het uitpakte, was: wat een prachtig exemplaar! Steeds vaker lees ik boeken op mijn e-reader (wat een uitkomst, vooral op reis; nooit meer dagenlang twijfelen welke boeken in mijn rugzak passen), maar dit is echt een boek om vast te houden, aan te ruiken, doorheen te bladeren en de prachtige foto’s te bekijken met de goed gekozen kleuren die de hoofdstukken onderscheiden. Het boek is opgedragen aan Louise van den IJssel, haar beste vriendinnetje van vroeger die overleden is aan longkanker.

Ik was vooral benieuwd naar dit boek omdat ik Carolijn Visser ken als wereldreizigster en schrijfster van boeken over verre landen waarin ze schrijft hoe mensen zich staande weten te houden onder vaak zware omstandigheden. Wat valt er te vertellen over Zeeland, het land van haar jeugd. Wordt dat niet een wat saai verhaal?

In dit boek gaat Carolijn embedded en logeert ze op uitnodiging in verschillende verpleegtehuizen in de buurt waar ze is opgegroeid. Ze schrijft dat ze al lange tijd op zoek was naar een reden om voor enige tijd terug te keren naar Zeeland. Het boek begint en eindigt met een prachtig fragment samen met haar moeder die in een verpleegtehuis verblijft. Ze schrijft over Veere, Kamperland, Domburg, Westkapelle, Grijpskerke, Yerseke, Aagtekerke, Middelburg. Ik heb google maps er een paar keer bij gepakt om te zien waar die plaatsen liggen en hoe dat ook alweer zit met Walcheren en Noord-Beveland.

Ik realiseer me nu dat ik weinig heb met Zeeland. Ik kom er niet vandaan, heb er geen (vakantie) herinneringen aan; ik denk dat het de provincie is waar ik het minste kom. Voor mij mist de herkenning maar dat is natuurlijk persoonlijk. Voor mensen die wel een band met Zeeland hebben, is dat ongetwijfeld anders. Wel grappig trouwens, ik kan me niet herinneren dat ik dezelfde gedachte had bij het lezen van haar boeken over Vietnam en China, waar ik toen toch ook (nog) niet was geweest. Blijkbaar is Zeeland dan toch wat te dichtbij.

Al snel herken ik de prachtige, rustige schrijfstijl van Carolijn: de heldere beschrijvingen, de mooie anekdotes, haar observaties (‘de laatste jaren waren vervlogen in vergetelheid’, pagina 22 en ‘ik nam afscheid van iedereen en bedacht me dat alleen de verzorgsters zich mij zouden herinneren’, pagina 116), ik zie het allemaal voor me. Als ik zelf toch zo zou kunnen schrijven!

Het mooist vond ik de herinneringen aan haar eigen jeugd (‘op mooie zondagen toerden we met z’n vieren op een motorfiets over Walcheren’, pagina 136, met een prachtige foto erbij) en de nuchtere verhalen over het bombardement van Westkapelle door Britse vliegers die eind 1944 een gat sloegen in de zeedijk om Walcheren onder water te laten lopen en tegelijkertijd vrijwel heel Westkapelle in puin legden.

Wat minder vond ik de soms wat uitgebreide beschrijvingen van de dagelijkse beslommeringen van de bewoners van het verpleegtehuis waar ze verbleef. Al die oude mensen met hun rollators, rolstoelen, aftakeling en verwardheid. Ik geloof niet dat ik zo oud wil worden. ‘Iedereen wil oud worden maar niemand wil oud zijn’, zei mijn schoonmoeder regelmatig tegen het einde van haar leven.

In het dankwoord schrijft Carolijn dat dit boek tot stand is gekomen doordat haar de vraag werd gesteld wat het leven de moeite waard maakt ook al zit je in een verpleegtehuis, een plek waar je liever niet zou zijn. Op deze vraag geeft ze eigenlijk niet echt antwoord. Meer gaat het boek over teruggaan naar je roots, nadat je – zoals haar moeder antwoordt op haar vraag wat het belangrijkste is in het leven – daadwerkelijk gedaan hebt wat je echt leuk vindt (reizen, schrijven). Terug naar vroeger om vanuit verschillende perspectieven te kijken naar de provincie waar Carolijn was opgegroeid. Maar als ik toch een poging zou moeten doen een antwoord te geven op deze vraag dan zou ik denken aan het bewonderen van een prachtige eik van misschien wel honderd jaar oud, een uitzicht op zee vanaf de Westkappelse dijk, het blij en met luide stem meezingen van psalmen. Dat soort dingen.