Buigen, niet barsten

Ik kende Tessa Leuwsha al van ‘Plantage Wildlust’, een indrukwekkende roman over het leven op een Surinaamse koffieplantage begin twintigste eeuw. De slavernij is afgeschaft, maar veel beter lijkt het leven nog niet te worden voor de contractarbeiders die uit Brits-Indië werden gehaald om de slaven te vervangen.

Ook al is Suriname in 1975 onafhankelijk geworden, de beschamende rol die Nederland heeft gespeeld in het koloniale verleden is nog goed zichtbaar: ‘op de oude plantages was de grond doordrenkt van een zwaar verleden en dat moesten de mensen weten’, schrijft Leuwsha al op pagina 20.

Dit nieuwe boek van Tessa Leuwsha is een autobiografisch verhaal, over haar eigen leven in Suriname, samen met haar man Sirano, met wie ze al vijfentwintig jaar samen is. De corona pandemie raakt het land hard: Suriname gaat op slot en gasten komen er niet meer op Plantage Frederiksdorp, de plantage die zij recent hebben gekocht en willen behoeden voor verval. Het is een mooie plek, weet ik nog van een bezoek aan Suriname in 2006, samen met twee vriendinnen die ik had leren kennen tijdens een groepsreis in Ethiopië. Maar het onderhoud is een megaklus die veel geld kost.

Als ik mijn fotoboeken erbij pak, zie ik dat we op veel plaatsen zijn geweest waar Leuwsha en haar man langskomen inclusief een bezoek aan Jodensavanne, het doel van hun tocht. ‘We moesten weer gaan varen’, bedacht ik. Wij gingen op zoek naar onze toekomst.’ En met een garnalenboot gaan ze op pad. ‘Ook wij waren op drift’.

Het boek is opgedeeld in drie delen: ‘Hoe het begon’, ‘Naar de kust’ en ‘Naar het zuiden’. De korte hoofdstukken met mooie korte hoofdstuktitels lezen soepel en als lezer zie je de natuur, de mensen, de vervallen plantages zo voor je. De prachtige kleurenfoto’s en de bijgevoegde kaarten die laten zien hoe ze reisden, zijn een mooie aanvulling.

‘Suriname is mijn muze’, schrijft ze en Leuwsha wil Suriname graag positief op de kaart zetten. De natuur, het water en de bossen maken dat gemakkelijk, en ook de Surinamers zelf, de achtergebleven doorzetters. Eerst de Nederlanders, de uitbuitende plantage-eigenaren, de corrupte Surinaamse politici en nu weer een verwoestend virus. Geld voor vaccins is er niet.

Buigen, niet barsten, is het motto. ‘Het idee van een maakbaar bestaan leek me vooral een westers ideaal’, schrijft ze. ‘Zo zijn wij, Inheemsen. Wij leven met wat er is, niet met wat er had kunnen zijn’, zegt Arnold, een Arowak-Inheemse, die hen naar de Cassipora-begraafplaats brengt, het eindpunt van hun reis.

Een mooi reisverslag waarin je meegenomen wordt in een andere wereld dan wij kennen, met prachtige natuur en bijzondere mensen die weten te overleven in lastige omstandigheden.