Over vreselijke kernrampen en ludieke protestacties

Toen ik de kans kreeg mee te doen aan de leesclub van het nieuwe boek van Anne-Gine Goemans Holy Trientje, tekende ik meteen in. Haar boek Honolulu King vond ik prachtig en indrukwekkend en ik was benieuwd of ze dat succes zou evenaren. De titel sprak me niet direct aan, maar Honolulu King was ook geen alledaagse titel, dus die nam ik op de koop toe. Ook las ik dat Goemans grondig onderzoek had gedaan en zelf Fukushima (waar in 2011 een zeebeving een kernramp veroorzaakte) en de Marshalleilanden had bezocht (waar de Amerikanen in de jaren vijftig kernbommen testten). Ook sprak ze met de Amerikaanse Megan Rice, de non die zich in 2012 met twee handlangers toegang wist te verschaffen tot ’s werelds grootste nucleaire complex.

Het bijzondere is dat je eigenlijk niet zoveel te weten komt over tante Trientje uit de titel. Ze is non, door Lief Heertje geroepen en ervan overtuigd dat ze in de voetsporen moet treden van zuster Kathleen (gebaseerd op Megan Rice). Ze wil een object overmeesteren waarin het absolute kwaad ligt opgeslagen en haar nicht Regina moet haar daarbij helpen.

Het eerste deel van het boek is een soort van verhalenbundel met vier verhalen over de levens van Regina, Yoshida (uit Fukushima), Hansje en Bonnie (van de Marshalleilanden). In het tweede deel komen deze personen samen als tante Trientje haar protestactie gaat uitvoeren. Deze ludieke actie is niet altijd even realistisch maar wel een vermakelijke tegenhanger voor de serieuze thematiek van kernwapens, kernenergie en kernrampen.

Anne-Gine vertelde in een interview met Trouw dat ze de lezer aan het denken wil zetten - en af en toe ook aan het lachen. Lachen moest ik regelmatig om tante Trientje en hoe zij in het leven staat. Wat een gave vrouw! Gewoon alleen het goede zien in de mens, ze praat over 'Lief Heertje', ze is geroepen door God om actie te ondernemen en als je eenmaal wordt geroepen, is er geen weg terug. En haar uitspraak over de betekenis van het kruisje (waarvan de onderkant een centimeter uit de cirkel steekt) dat ze kreeg van zuster Kathleen spreekt ook tot de verbeelding: 'Omdat we niet altijd binnen de lijntjes hoeven te blijven. Soms moeten we de regels overtreden.'

Er komen meer mooie zinnen in het boek voor:
− ‘Denk erom,’ zei ze, ‘het is je stiefoma. Je echte oma was normaal.’
− Haar vader weigert naar de kapper te gaan. Hij denkt dat de kapper zijn geheugen afknipt.
− ‘Ik ga ook mee, hoor,’ zegt tante Trientje alsof het om een dagje uit gaat. ‘Nonnen worden doorgaans niet gebeten.’
− Maarten was onaangenaam verrast dat Bonnie de zuster en haar nichtje ter versterking had meegenomen. … Bij de voordeur stuitte Maarten op tante Trientje, die de doorgang blokkeerde en hem trakteerde op psalmen over vrede op aarde.’

In het boek komen naast het hoofdthema meer thema’s voor zoals ziekte (de dementie van Bertus, de leukemie van Yoshida, de postnatale depressie van Hansje, de overspannenheid van Regina), het belang van familie en gezin (maar ook dat het soms mis kan gaan), de rol van de vrouw, leven en dood. Daarnaast valt op dat alle personages zich anders gedragen dan hun omgeving van ze verwacht: Regina die haar werk laat voor wat het is en niet kiest voor een tehuis voor haar vader, Bonnie die niet langer trofeevrouw wil zijn, Hansje die zich niet gedroeg zoals een moeder/vrouw in die tijd hoorde te doen, Yoshida die uit zijn land vlucht. En natuurlijk Trientje die als non actie gaat voeren.

De opbouw vind ik zelf niet geweldig en een zwakte van dit boek. Eerst die losse verhalen in deel 1, allemaal in de ik-persoon. En dan pas in deel 2 komen deze personen samen en komt er een soort van alwetende verteller waarbij er zelfs binnen een hoofdstuk of paragraaf meerder keren wordt gewisseld van perspectief. Zelfs vanuit het perspectief van Maarten wordt er geschreven, in mijn ogen een weinig interessant, cliché (foute man) personage. Ik vind deel 2 eigenlijk maar een beetje een rommeltje. Qua structuur en opbouw dan, de voorbereidingen en uitvoering van de actie zijn zeer vermakelijk om te lezen.

Wat Anne-Gine geniaal heeft gedaan is de proloog die geldt als teaser en mij bij aanvang enigszins irriteerde omdat ik deze totaal niet kon plaatsen. Hoe op het einde alles op zijn plek valt en ik even sprakeloos was toen ik me realiseerde wat er hier gebeurde.

Concluderend is dit een boek met een boeiend en belangrijk thema, waarbij vooral de persoonlijke verhalen van Yoshida en Bonnie binnen komen. De manier waarop dit verhaal en de verhalen van de vier personages (of vijf, als we tante Trientje ook meerekenen) worden verteld, kan wat mij betreft beter, maar de boodschap komt ook zo wel over.