De geest van de grens

Soms leek het wel een western zoals Jole op haar paard met haar geweer achter twee boeven aanging en dan weer leek het wel een sprookje zoals Maddelena als een bosnimf uit het niets opdook en Jole redde na een val van haar paard. Bijna te mooi om waar te zijn. En soms wat te dramatisch: ‘Haar blauwe, groene en grijze ogen leken een alpengletsjer die de eeuwige kou moe was en ernaar snakte een zomermeer te worden.’

De beschrijvingen van die eindeloze bergen en prachtige natuur maakten het bijna magisch. Maar het leven was hard eind negentiende eeuw in Italië. Honger, armoede, keihard werken en geen enkel uitzicht op verbetering. Het machtsmisbruik van het Staatsmonopolie hielp ook niet mee en een massale emigratie naar ‘Merika’ (naar de Verenigde Staten, Brazilië, Argentinië en Mexico) van al die arme zielen kwam op gang.

Het boek is opgedeeld in drie verhalen die elk weer uit drie delen bestaan. Ieder deel is opgebouwd uit korte hoofdstukken die genummerd zijn. Dat leest lekker. Het gekozen perspectief is een soort alwetende verteller die ook in het hoofd kijkt van een personage dat even voorbij komt. Dus ook de gedachten van de twee boeven krijgen we mee en dan weer gaat het perspectief een paar zinnen naar Sergio, het broertje van Jole. Het was sterker geweest het perspectief te houden bij de hoofdpersoon, Jole. Maar misschien past deze keuze beter bij de poëzie en magie van het verhaal.

De grens speelt een belangrijke rol in dit boek. De grens tussen Italië en Oostenrijk die Jole over moet om te smokkelen. De grens tussen goed en kwaad. De enige echte grens die je overgaat van het leven naar de dood. De vervloekte grens tussen arme sloebers en de graaiende bovenlaag, de scheidslijn tussen gouden kronen en doornenkronen. Jole houdt niet van grenzen: ‘Je weet dat ik niet van grenzen hou. Ik hou van vergezichten,’ zegt ze tegen haar zus als ze weggaat.

Maar de geest, de wind van de grens daarentegen hielp ooit haar vader te overleven en wijst ook Jole de weg als haar ware beschermer, haar enige gids.

Het boek zit vol mooie poëtische zinnen zoals:
- Om te vinden wat ik zocht, heb ik alles verloren waarin ik geloofde
- Net als de bergen hadden haar ouders haar alles gegeven
- Voor mensen is het hebben van een vaderland wat voor bomen is om aarde te hebben
- Daar is hij, mijn wind! De geest van de grens zal ons de weg wijzen.
- De littekens van het leven zitten verborgen in je ziel, en wat onzichtbaar is kan niet worden uitgewist

Het was geen avonturenroman waarin ik helemaal werd meegesleept zoals bijvoorbeeld in de boeken van Isabel Allende, daarvoor was het verhaal te poëtisch en sprookjesachtig. Maar als lezer ga je zeker meeleven met Jole en alle ontberingen die op haar pad komen en de keuzes die ze moet maken.

Van mij had er nog wel een vierde verhaal mogen volgen. Respect voor deze sterke vrouw. En wat leven wij een luxe leven vergeleken bij de armoedige omstandigheden waarin deze mensen moesten zien te overleven. Gelukkig heeft Jole haar wind. En de geest van de grens die haar nooit in de steek zal laten.