Terechte winnaar Booker Prize

Een terechte winnaar van de Booker Prize, dat dacht ik regelmatig tijdens het lezen van dit boek. Ik zou het niet zomaar opgepakt hebben als ik het had zien liggen, alhoewel ik de kleurrijke omslag erg mooi vind. Maar de titel sprak me niet aan, die heeft iets dufs, iets oubolligs. Maar dat is dit boek zeker niet! Wat een leeservaring. Prachtig om te lezen over de levens van deze twaalf vrouwen, de meeste zwart, met Penelope als uitzondering met haar roodblonde krullen.

Na het lezen van de eerste verhalen leek het even of al deze zwarte vrouwen ook lesbisch zijn of lesbische gevoelens ontwikkelen, maar dat bleek een te beperkte gedachte. Ik kon het niet laten een overzicht te maken met de connecties tussen de vrouwen: een familieband, vriendinnen, een moeder en dochter, een docente en twee van haar leerlingen, een moeder die blijkt schoon te maken bij een ander personage. En dan moet de finale nog komen. Erg mooi hoe deze levens elkaar raken.

De opbouw van het boek is knap gekozen. Het verhaal begint met Amma wiens toneelstuk die avond in première zal gaan. Dan volgt ‘het toneelstuk’ opgebouwd uit drie hoofdstukken waarin Carole, Shirley en Megan (die zich later Morgan noemt) centraal staan en waarin na hun verhaal twee vrouwen volgen die een band hebben met de desbetreffende vrouw. In hoofdstuk vijf volgt de afterparty van Amma’s toneelstuk waarin een aantal vrouwen terugkomen én wordt er in de epiloog nog een bijzonder los eindje opgelost (dat ik niet had zien aankomen).

In ongeveer dertig pagina’s wordt steeds het levensverhaal van een van de vrouwen verteld. Van te voren zou ik denken ‘hoe kan dat nou, in een paar pagina’s een heel levensverhaal vertellen, dat wordt toch niets’. Maar het tegendeel is waar. Vanaf de eerste pagina neemt Evaristo de lezer mee in het verhaal. Misschien helpt haar experimentele stijl hier wel bij, waarbij ze geen punten en hoofdletters gebruikt, behalve aan het begin en het einde van de vijf paragrafen waar ieder verhaal uit bestaat. Het brengt je als lezer in een soort flow, je wordt zo meegenomen het verhaal in. Ze is professor creative writing, lees ik en dat verbaast me niet.

Mooi aan deze roman is dat je meerdere kanten van hetzelfde verhaal ziet, bijvoorbeeld hoe Carole (leerling) en Shirley (docent) elkaar zien of hoe Winsome en Shirley (moeder en dochter) verschillende gezichtspunten hebben. Dat je beeld wordt bijgesteld als je de andere kant leest en je realiseert dat je (weer) te snel hebt geoordeeld. In deze mozaïekroman worden de verschillende verhalen knap met elkaar verbonden.

Evaristo is de eerste zwarte schrijver die de Booker Prize heeft gewonnen. Dit is haar achtste boek. In een interview zegt ze dat zij denkt dat er weinig witte Britse schrijvers zijn die multi-cultureel schrijven omdat ze bang zijn het niet goed te doen. Mag je alleen over ‘black people’ schrijven als je zelf zwart bent? Evaristo vindt dat ze fictie mag schrijven waarover zij wil, dus ook over een nonbinair persoon waar zij zelf geen affiniteit mee heeft (‘her life is not my life’). En zo is het.

Een bijzondere leeservaring, dat was het zeker. Een boek dat ik iedere vrouw - maar ook iedere man die het aandurft - aanraad om te lezen.