Aangrijpend

Debuut uit in 1986 van Rudi van Dantzig (1933 – 2012). Bijzonder goed geschreven. Autofictie. Als 11-jarige werd hij in 1944 door zijn ouders in Amsterdam op een transport gezet naar Friesland om daar bij een gastgezin de winter door te komen. Het was voor mij een herlezing maar kon me er weinig meer van herinneren behalve dat er iets tussen een soldaat en Jeroen, de ik-figuur, gebeurde. Die ontmoeting tussen Walt, een jonge Canadese soldaat, en Jeroen vond ik nu heel aangrijpend om te lezen. Beklemmend. Ongemakkelijk ook. In de NRC-recensie uit 1986 wordt gesproken over een seksuele aanval. Tegenwoordig zouden we zeggen verkrachting. Van Dantzig zei daarover in een interview in De Groene in 1998:

“Na de oorlog zat ik verschrikkelijk in de knoop door dat hele verhaal dat ik in De Soldaat beschreven heb. Ik kon er niet met mijn ouders over praten. Mijn broertje had alle aandacht nodig. Ik stond volkomen in de kou.”

Onlangs hoorde ik Dr. Gabor Maté online zeggen dat het grootste trauma vaak is dat je er niet over kunt praten met iemand.

Hij weet in dit boek prachtig de verwarring onder woorden te brengen van wat hem als kind is overkomen. Maar ook dat ontheemde gevoel van een jaar bij een ander gezin doorbrengen op het platteland. Als de bevrijding een feit is in 1945 lezen we:

114 Hier en daar zijn langs de dorpsstraat voorzichtig wat meer vlaggen verschenen, als schuw opgestoken handen. Het zien van de weg, versierd met onverwachte kleurvlekken, vergroot mijn opwinding nog, het is of het allemaal voor mij gebeurt, die vlaggen, alle onrust en spanning; dit is de afsluiting van mijn verbanning, de komst van de soldaten betekent het eind van de scheiding met mijn ouders, ze zullen komen en ik zal weer naar huis gaan!