En en vermoord het verhaal.

Tussen de voorkant en de achterkant van een boek in ligt het verhaal opgesloten. Door het boek open te slaan, en met het beginnen van het lezen start het verhaal en krijgt het de gelegenheid zich te ontplooien. Soms traag en het geduld uitdagende, een andere keer snel en direct. Tegelijkertijd gaat in de lezer stil, maar niet minder daardoor aanwezig, zijn beoordeling op gang komen en vormen zich begrippen die het verhaal je tijdens het lezen vergezellen. Een eerste indruk verschijnt, en volgt je verder het verhaal door, wordt zwakker of sterker, een andere indruk verdwijnt, en zo wordt het boek in jezelf gedrukt.

Het verhaal wat Anjet Daantje schetst en langzaam ontrolt is sterk, fantasierijk en indrukwekkend. Totdat het gaat opvallen: en, en, en, en en zo gaat het maar door. Eerst denk je dat het een incident is, maar al snel ontdek je dat het de schrijfstijl is, en krijg je de keuze om deze te accepteren en door te lezen of om te stoppen uit irritatie en hinderlijkheid. Ik besloot door te lezen, de kracht van het verhaal overwon.

Het werd uiteindelijk een verzoeking om vol te houden tot de laatste bladzijde, en dat niet alleen door al dat ge-en. Het werd ook het verhaal van de herhalingen. Vanaf het moment dat de eerste intimiteit tussen Julienne en Amand, Sjoeke, Noen,begint, begint een patroon van hernemende handelingen die eenzelfde hindering worden als het repeterende ge-en. Kolen en water halen,de kachel aansteken, een Baston roken, op het privaat plaats nemen, negatieven retoucheren, het slaan van de klok van het Belfort, het winkelbelletje en de geslachtsgemeenschap rijgen uiteindelijk het verhaal haast eindeloos aan elkaar en wordt het eens zo krachtige verhaal vermoord, keer op keer.

Het is de spanning tussen de echtgenotes (?) en de nieuwsgierigheid naar de fictieve werkelijkheid van de herinnerde soldaat zelf die mij het tot de laatste bladzijde deden volhouden. Een inspanning die beloond wordt, maar niet ten volle. Ergens ben je content met de afloop, terwijl elders een anders verwacht einde je verlangen was.

De herhalingen en de honderden en-nen hebben twee sterren gekost. Zonder deze zou het verhaal, het boek, tot een derde van zijn omvang zijn gereduceerd, echter had het tussen voorkant en achterkant aan volume volmaakt zijn geweest.