Laagje na laagje naar de kern

Leerlingen van mij (havo 2 en 3) grijpen nogal eens naar de werken van Bart Moeyaert. Niet omdat de flaptekst ze nu zo aanstaat, maar de boekjes zijn zo lekker dun. Ja. En dan kijk ik traditioneel een beetje moeilijk, want ik ken mijn publiek. Dat enthousiasmeert mijn publiek alleen maar meer (zoals ik zeg: ik kén mijn publiek), maar negen op de tien vragen na verloop van tijd toch of ze het boek mogen ruilen. En dat snap ik wel. (Opnieuw...)

Bart Moeyaert. Ik houd van zijn woorden en zinnen, ik houd van zijn taal. De manier waarop hij indringende thema's weet te verwoorden, is uniek. Is dat Vlaams? Geen idee. Bloemrijk, beeldend alsook origineel is het taalgebruik in ieder geval wel.

In 'Blote handen' gaat het om Ward, wiens moeder een oogje heeft laten vallen op lompe boer Betjeman. Hier is de jonge puber (ik gok een jaar of 12) het duidelijk niet mee eens, maar de diepte van zijn gevoel wordt pas gaandeweg het verhaal duidelijk. Wat heeft hij precies met de eend van Betjeman gedaan? Wat deed de woede van Betjeman precies met de hond van Ward? Dát vind ik ook een kracht van het werk van Moeyaert: hij pelt als het ware laagje na laagje van een thema weg tot je bij de kern komt. Dat zorgt dan voor begrip, maar niet per se voor troost.

Het ontbreken van vertroosting vond ik dan wel weer jammer, hoewel ik aan de andere kant zo goed begreep waarom deze ontbrak. Neem een jongen met woede en pijn, neem een norse, lompe boer met plastic hand en al even zoveel woede en pijn, neem hén vervolgens af wat zij liefhebben...en je begrijpt dat een beetje begrip voor hun handelingen het hoogst haalbare is wat je kunt bereiken. Zo'n boekje downloaden op de laatste dag van het jaar 'omdat je nog even iets leuks wilt lezen' was daarom misschien niet zo heel verstandig. Al waren de zinnen nog zo mooi.

En mijn publiek? Een enkeling worstelt zich door een werkje heen, vol verbijstering. Met die enkeling is het dan nog lang napraten over wat er precies gebeurde. Zeldzaam, maar ongelooflijk fijn.