Adres onbekend

De laatste van Susin Nielsen. Voorlopig ook de laatste die ik lees, ook al zou het boek niet het laatste van de schrijfster zijn geweest. Soms moet je even pas op de plaats maken om te zorgen dat je niet leesmoe van een schrijver wordt. Ik denk dat dát hier een beetje het geval is. 'Adres onbekend' is immers geen slecht boek. Integendeel.

In dit meest recente werk van Susin Nielsen woont Felix met zijn moeder in een busje. Het is maar tijdelijk, zegt zijn moeder, maar maand na maand verstrijkt en nog steeds komt er geen vaste grond onder hun voeten. Met list en bedrog zorgt Felix' moeder ervoor dat Felix op een fijne school terechtkomt, waar hij ook nog eens met zijn vroegere beste vriend Dylan in de klas komt. Dat lijkt op een gegeven moment wél tijdelijk, en de wanhoop van Felix neemt dramatische vormen aan. Gelukkig is er zijn fenomenale kennis van triviale feitjes en dé show, waarmee Felix en zijn moeder in één klap van alle problemen af zouden kunnen zijn.

Het is een schrijnend en tegelijk humoristisch verhaal over armoede, trots, schaamte en onmacht. Susin Nielsen heeft er weer een wonderlijk geheel van gemaakt dat troost en inzicht biedt, maar tegelijkertijd zorgde dit werkje voor verwarring bij mij.

Aan het begin van het verhaal kreeg ik steeds déjà-vu's van 'Heroes of the Frontier' van Dave Eggers, waarin een moeder met haar twee kinderen in een busje 'op vakantie gaat'; het gevoel was bij 'Adres onbekend' precies hetzelfde, net als bij de logeerpartij die in het boek van Susin Nielsen bij vriendin Soleil met haar twee kinderen plaatsvindt. Iets soortgelijks vindt plaats in 'Heroes of the Frontier'. Ik weet dat werkelijk unieke ideeën zeldzaam zijn, maar hier werd ik zelfs wat ongemakkelijk bij.

Ook gaat Nielsen gaandeweg steeds meer expliciete verbindingen leggen met eerder werk. Dat gaat haast terloops en ik denk dat het een gevoel van herkenning geeft als je thuis alle boeken op de plank hebt staan en ze regelmatig herleest (iets wat ik als kind ongetwijfeld zou doen), maar bij mij zorgde het af en toe voor kortsluiting. Zeker ook door het voor mij 'bekende' begin, vroeg ik me steeds af: in welk boek zat dit personage ook? Eentje van Nielsen, of toch weer van iemand anders? Ik vond die mentale onderbrekingen een beetje ongemakkelijk.

Los van bovenstaande overpeinzingen is 'Adres onbekend' wel weer een fenomenaal psychologisch jeugdboek. Het geeft jongeren stof om na te denken op een luchtige manier, ook al is de problematiek loodzwaar. Tevens weet het ook troost te bieden, zeker ook door de manier waarop klas- en schoolgenoten mer de soms hongerige en ongewassen Felix omgaan. Je kúnt elkaar helpen. Je mág naar elkaar omzien en dat is helemaal niet moeilijk. Het is een boodschap die Susin Nielsen steeds opnieuw op een ongedwongen manier weet te brengen en hoewel ik me even ga storten op andere schrijvers, hoop ik toch dat ze er onverminderd enthousiast en kundig mee door zal gaan.