Onze toekomst?

Na het grote succes van zijn debuut Stenen Eten, heeft Koen Caris een nieuw boek geschreven, ditmaal een dystopische toekomstroman. Inspiratie hiervoor heeft hij, zo schrijft hij in zijn dankwoord, voor een groot deel gehaald uit zogenaamde geheime of gesloten steden: afgelegen plaatsen met streng gecontroleerde toegang, vaak gebouwd rondom gevoelige militaire, wetenschappelijke of industriële projecten. Misschien zijn die plekken er nog, maar in de tijd van de Koude Oorlog waren er in ieder geval twee: Richland in de Verenigde Staten en Ozersk in de Sovjet Unie, beide gebruikt voor de ontwikkeling van atoomwapens. De bewoners genoten daar van een ongekende luxe, maar leverden tegelijkertijd hun vrijheid en ook (maar dat werd verzwegen) hun gezondheid in.

Caris neemt ons in zijn boek ook mee naar zo'n plek, de Stad O. Het is 2035 en in de wereld nemen schaarste en armoede toe, maar daar niet. Natuurlijk is het jaar 2035 wel heel dichtbij. De reden om toch dit jaartal te gebruiken kan zijn dat het verhaal veel punten bevat die anno 2026 al uiterst actueel zijn.

Het is luilekkerland in stad O. Mooie huizen, goed eten (hoewel de drank illegaal gekocht moet worden), goede gezondheidszorg, cultuur en een dijk van een inkomen. Veel mensen werken in de kernenergiecentrale Martha waar een strikt regiem van geheimhouding heerst. De fabriek wordt geleid door Moeders (zowel mannelijke als vrouwelijke), de werknemers zijn de Kinderen van Martha, de organisatie “Tevredenheid en Woongeluk” lost elk probleem onmiddellijk en gratis op.

Bethe en Thomas zijn zo, na een perode van armoede, in Stad O terechtgekomen. Hiervoor was eerst een strenge selectie nodig. Eenmaal geaccepteerd, moet een contract voor tien jaar worden getekend. Om hier onderuit te komen, moet een hoge boete worden betaald.

Het echtpaar heeft een kleine, maar hechte vriendenkring en bijna alles wat het hartje begeert. Alleen het zo gewenste kind, komt maar niet. Toch ontstaan er langzamerhand door bepaalde gebeurtenissen twijfels bij Bethe of alles wel klopt en veilig is. Maar dat openlijk kenbaar maken, leidt tot afwijzing en isolement van haar vrienden, zelfs van haar partner Thomas. Die laten zich de luxe welgevallen en sluiten liever de ogen voor de realiteit, zoals het opgeven van vrijheid en de mogelijkheid om zaken kritisch te bekijken. Bethe vraagt zich echter in toenemende mate af of kinderen hier nog wel een echte toekomst zullen hebben, een heel herkenbare vraag voor velen in de huidige tijd.

Caris heeft in zijn boek diverse actuele vragen verwerkt: wel of niet kinderen, het massaal negeren van de vervuiling van water en lucht, het opgeven van vrijheden enz. Daarbij komt ook hier, net als in Stenen Eten, zijn ervaring als theater- en hoorspelschrijver weer goed naar voren. Ook nu zie je wat zich afspeelt voor je en hoor je het in zinnen als “Kookgeluiden kletteren de treden af en landen voor haar voeten.....” Het boek staat er vol mee, soms misschien een beetje te veel, maar het relativeert daardoor ook de toch wel zware inhoud een beetje.