Onevenwichtige Olyslaegers

Beer, herbergier in de Amsterdamse Warmoesstraat, blikt terug op zijn Antwerpse jaren midden 16e eeuw, waar hij drie vrouwen in het kraambed is verloren. Bij de eerste twee is er sprake van een doodgeboren kind. Als geen ander weet Olyslaegers dat te verwoorden:

“Beladen als een schip vol toekomst zonken ze weg in de diepte van de dood, nog voor ze met hun vracht wisten aan te meren.”

Zowaar een prachtige metafoor. Dan bent u pas op de eerste pagina! Met dergelijke metaforen weet Olyslaegers het gehele verhaal te doorspekken, waarbij hij gebruikmaakt van contexten en woordgebruik uit de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Dat is bijzonder knap gedaan. Sowieso bevind je je door de woordkeuze van de auteur direct in die vervlogen tijden, en dat alles met een Vlaamse tongval.

Vroedvrouw Margreet die de drie vrouwen van Beer heeft bijgestaan, besluit bij hem te blijven. Wat moet zo’n man ten slotte alleen, met zoon Ward (de laatste van de drie vrouwen bracht haar ‘vracht’ wel in veiligheid aan wal). Zij helpt hem niet alleen in de herberg, maar voedt ook zijn zoon op, een jongen met een enorme beharing, als een vacht. Vader blijft op afstand van dat zonderling schepsel, wat in diens late tienerjaren tot een aanvaring leidt. Margreet zal in Beers leven nog vaak als nuancerende factor optreden.

In de herberg van Beer ontstaat een groep gelijkgezinden: de Familie van Licht. Beschermvrouwe is de Heilige Brigida. De Familie staat voor vrijheid:

“Zo’n genootschap is sterker dan trouw aan wat voor koning of wat voor geloof ook. U deelt immers vrijheid onder elkander. U regelt zaken onder elkander zonder er misbaar over te maken.”

Onder hen is Bruegel. Hij maakt een mooie tekening in de herberg van Beer, een schildering die de herbergier later in de problemen zal brengen. Dit speelt in de tijd dat de toenmalige Bataafsche Republiek werd bezet door de Spaanse koning Filip. In jaren waarin er een geloofsstrijd woedde en er een soort geheime dienst functioneerde die zo machtig was dat zij individuen tot de dood kon veroordelen. Zoals zo vaak in de geschiedenis kregen ook toen Joden weer de schuld. Maar ook protestantse gelovigen. Sommigen beseffen echter: “Onder de kracht van woedend volk wordt zelfs de grootste krijger platgetrapt en gevierendeeld, gelijk een spin door kindervingers van poten wordt ontdaan.”

Toch: ‘maar’ drie sterren voor dit boek. Amsterdam lijkt er met de haren bijgesleept. De ontmoeting en uittocht (EW: naar Amsterdam) met de wildevrouw uit de titel krijgt te weinig aandacht. De vrijmaking en vlucht naar Amsterdam van Beer, de wildevrouw en haar dochter Marie, wordt even vermeld alsof het een bijzaak is. Anderzijds komt wildevrouw uitgebreid aan bod tijdens haar ‘gevangenschap’ in de herberg van Beer in de jaren daarvoor. Haar eetgewoonten en zangerige stem aldaar vullen vele pagina’s. Het boek is uit balans, alsof Olyslaegers geen keuzes heeft durven maken. Alsof hij zich een beperking in aantal pagina’s heeft opgelegd. In het laatste geval had hij de herbergscènes in Antwerpen fiks kunnen inkorten, want die nemen onevenredig veel ruimte in en zijn regelmatig weinig interessant. In die zin is zijn vorige roman ‘Wil’ beter geslaagd.