Lezersrecensie
Lieveling: teveel eer voor een middelmatig boek
De debuutroman van Kim van Kooten kent geen gebrek aan belangstelling. De afgelopen tijd besteedden de media volop aandacht aan wat heet: 'Een van de sterkste en meest gedurfde debuten'. Met een prima marketingaanpak zette uitgeverij Lebowski het boek in de markt en kreeg het duo Van Kooten en Barendregt volop de ruimte om potentiële lezers van de kwaliteit van hun boek te overtuigen. Met succes! Het boek kwam vanuit het niets in de top drie van bestsellerlijsten en eindigde als tweede bij de NRC Boekenwedstrijd.
In Lieveling vertelt Kim van Kooten het waargebeurde verhaal van Pauline Barendregt. Het vijfjarige meisje Puck gaat met haar, niet al te snuggere, moeder bij de nieuwe vriend, 'Ome meneer' wonen. Vanaf dag één heeft hij veel meer belangstelling voor Puck dan voor haar moeder. Terwijl de moeder zich wentelt in rijkdom en baadt in rosé, wordt Puck uiteindelijk zeven dagen per week seksueel misbruikt door haar nieuwe vader. Pas als ze veertien is en haar been breekt tijdens een gymles op school, komt de waarheid aan het licht. 'Uiteindelijk komt de waarheid altijd aan het licht, hoe goed je haar ook verstopt. (...) Echte, grote geheimen willen gevonden worden. Omdat ze eenzaam zijn. En omdat ze groeien. Hoe langer je een geheim verstopt, hoe eenzamer en groter het wordt.' Als lezer haal je opgelucht adem: je bent niet langer de enige die 'het' weet en nu komt er vast een eind aan de ellende. Helaas, nauwelijks vijftig pagina's verder trek je de conclusie dat het onvoorstelbare blijkbaar toch gebeurt.
Door het perspectief bij een opgroeiend, onschuldig kind te leggen zorgt Van Kooten ervoor dat de lezer meeleeft. Je wilt simpelweg weten hoe het afloopt en uiteraard hoop je op een goed einde.Tegelijkertijd zorgt dit perspectief er ook voor dat het verhaal niet zwaar en drukkend wordt. Puck speelt gewoon met barbies, net als veel andere meisjes van haar leeftijd. Ze bedenkt gewoon wat ze gaat zeggen tijdens een telefoongesprek met haar onderwijzer, maar raakt vervolgens in paniek als hij echt opneemt. Net als andere meisjes heeft ze lol om haar nieuwe vader, die denkt dat hij Derrick door heeft. Ook de mensen rond Puck zorgen voor de nodige lichtheid. Moeder is een soort Peg Bundy, die blij is dat ze uit de achterbuurten van Rotterdam is vertrokken. Ze brengt haar dagen het liefst shoppend, gekleed in een miniem rokje, wankelend op de nieuwste stiletto's, in beide handen een glas rosé, door. Ze wordt niet gehinderd door enige intelligentie. Oma is al niet veel wijzer. Ze doet haar uiterste best om iets mee te pikken uit de overvolle ruif van Ome meneer: gokken en drank kosten nu eenmaal geld. Zelfs het hondje, formaat handtas en voorzien van diverse jasjes en bijpassende riempjes, ontbreekt niet. Het taalgebruik van de familie van Puck completeert de setting, die daarmee wel wat op die van Flodder lijkt.
Van Kooten manoeuvreert de lezer in een lastige positie. Lange tijd is hij de enige volwassene die weet wat er met Puck gebeurt. Dit drukt niet echt zwaar, want de auteur weet het verhaal met humor en vaart vorm te geven. Daarnaast: we weten uit het interview in DWDD dat het met Puck goed is afgelopen. De wetenschap, dat het 'echt gebeurd' is, maakt het de lezer moeilijk. Je wilt de hoofdpersoon niet afvallen, want de gebeurtenissen zijn 'echt', maar tegelijkertijd zijn sommige zaken zo onwaarschijnlijk dat je het eigenlijk niet geloven kunt. Tijdens het lezen slaat de twijfel regelmatig toe. Hoe waarschijnlijk is het dat een ziekenhuis een misbruikt kind naar huis stuurt met een briefje met telefoonnummers, zonder zelf aangifte te doen? Hoe geloofwaardig is het dat jeugdzorg niet onmiddellijk ingeschakeld wordt? En dan een villa, die onder de ogen van de politie leeggehaald en deels gesloopt wordt door een stel 'tokkies', terwijl de hoofdpersoon, nota bene aan de overkant van de straat, met uitzicht op de bestelbus, aangifte doet van seksueel misbruik? Een beetje een agent gaat toch direct eventueel bewijs veilig stellen? Wat te denken van een verpleegkundige die een geestelijk zieke patiënt bij de buitendeur aflevert, zonder dat er ook maar iets van aanvullende zorg is geregeld? Ook in de vorige eeuw was men niet zo naïef als Van Kooten ons in Lieveling wil doen geloven en dat wringt.
Het blijft natuurlijk fictie en dan hoeft het niet allemaal echt waar te zijn. Als ook maar tien procent van het verhaal echt gebeurd is, is het al schrijnend genoeg. Dit gegeven maakt het 'unieke' boek - dat Lieveling volgens de makers in het eerdergenoemde interview is-, echter niet uniek. Het laat zich bijvoorbeeld goed vergelijken met Echte mannen eten geen kaas van Maria Mosterd. Even schrijnend, even schokkend en allebei overgoten met een saus van fictie. Beide boeken kregen volop media-aandacht en beide boeken werden bestsellers. Maar dat is allemaal niet genoeg om het een goed boek te noemen.
In Lieveling vertelt Kim van Kooten het waargebeurde verhaal van Pauline Barendregt. Het vijfjarige meisje Puck gaat met haar, niet al te snuggere, moeder bij de nieuwe vriend, 'Ome meneer' wonen. Vanaf dag één heeft hij veel meer belangstelling voor Puck dan voor haar moeder. Terwijl de moeder zich wentelt in rijkdom en baadt in rosé, wordt Puck uiteindelijk zeven dagen per week seksueel misbruikt door haar nieuwe vader. Pas als ze veertien is en haar been breekt tijdens een gymles op school, komt de waarheid aan het licht. 'Uiteindelijk komt de waarheid altijd aan het licht, hoe goed je haar ook verstopt. (...) Echte, grote geheimen willen gevonden worden. Omdat ze eenzaam zijn. En omdat ze groeien. Hoe langer je een geheim verstopt, hoe eenzamer en groter het wordt.' Als lezer haal je opgelucht adem: je bent niet langer de enige die 'het' weet en nu komt er vast een eind aan de ellende. Helaas, nauwelijks vijftig pagina's verder trek je de conclusie dat het onvoorstelbare blijkbaar toch gebeurt.
Door het perspectief bij een opgroeiend, onschuldig kind te leggen zorgt Van Kooten ervoor dat de lezer meeleeft. Je wilt simpelweg weten hoe het afloopt en uiteraard hoop je op een goed einde.Tegelijkertijd zorgt dit perspectief er ook voor dat het verhaal niet zwaar en drukkend wordt. Puck speelt gewoon met barbies, net als veel andere meisjes van haar leeftijd. Ze bedenkt gewoon wat ze gaat zeggen tijdens een telefoongesprek met haar onderwijzer, maar raakt vervolgens in paniek als hij echt opneemt. Net als andere meisjes heeft ze lol om haar nieuwe vader, die denkt dat hij Derrick door heeft. Ook de mensen rond Puck zorgen voor de nodige lichtheid. Moeder is een soort Peg Bundy, die blij is dat ze uit de achterbuurten van Rotterdam is vertrokken. Ze brengt haar dagen het liefst shoppend, gekleed in een miniem rokje, wankelend op de nieuwste stiletto's, in beide handen een glas rosé, door. Ze wordt niet gehinderd door enige intelligentie. Oma is al niet veel wijzer. Ze doet haar uiterste best om iets mee te pikken uit de overvolle ruif van Ome meneer: gokken en drank kosten nu eenmaal geld. Zelfs het hondje, formaat handtas en voorzien van diverse jasjes en bijpassende riempjes, ontbreekt niet. Het taalgebruik van de familie van Puck completeert de setting, die daarmee wel wat op die van Flodder lijkt.
Van Kooten manoeuvreert de lezer in een lastige positie. Lange tijd is hij de enige volwassene die weet wat er met Puck gebeurt. Dit drukt niet echt zwaar, want de auteur weet het verhaal met humor en vaart vorm te geven. Daarnaast: we weten uit het interview in DWDD dat het met Puck goed is afgelopen. De wetenschap, dat het 'echt gebeurd' is, maakt het de lezer moeilijk. Je wilt de hoofdpersoon niet afvallen, want de gebeurtenissen zijn 'echt', maar tegelijkertijd zijn sommige zaken zo onwaarschijnlijk dat je het eigenlijk niet geloven kunt. Tijdens het lezen slaat de twijfel regelmatig toe. Hoe waarschijnlijk is het dat een ziekenhuis een misbruikt kind naar huis stuurt met een briefje met telefoonnummers, zonder zelf aangifte te doen? Hoe geloofwaardig is het dat jeugdzorg niet onmiddellijk ingeschakeld wordt? En dan een villa, die onder de ogen van de politie leeggehaald en deels gesloopt wordt door een stel 'tokkies', terwijl de hoofdpersoon, nota bene aan de overkant van de straat, met uitzicht op de bestelbus, aangifte doet van seksueel misbruik? Een beetje een agent gaat toch direct eventueel bewijs veilig stellen? Wat te denken van een verpleegkundige die een geestelijk zieke patiënt bij de buitendeur aflevert, zonder dat er ook maar iets van aanvullende zorg is geregeld? Ook in de vorige eeuw was men niet zo naïef als Van Kooten ons in Lieveling wil doen geloven en dat wringt.
Het blijft natuurlijk fictie en dan hoeft het niet allemaal echt waar te zijn. Als ook maar tien procent van het verhaal echt gebeurd is, is het al schrijnend genoeg. Dit gegeven maakt het 'unieke' boek - dat Lieveling volgens de makers in het eerdergenoemde interview is-, echter niet uniek. Het laat zich bijvoorbeeld goed vergelijken met Echte mannen eten geen kaas van Maria Mosterd. Even schrijnend, even schokkend en allebei overgoten met een saus van fictie. Beide boeken kregen volop media-aandacht en beide boeken werden bestsellers. Maar dat is allemaal niet genoeg om het een goed boek te noemen.
5
3
Reageer op deze recensie
