Wildwaterrit in een poel van verderf

Dertien wervelende uren in Kaapstad, een wildwaterrit in de poel van verderf waarin de Zuid-Afrikaanse hoofdstad steeds meer lijkt te verzinken.

Na de grote omslag in 1990, het einde van de Apartheid in Zuid-Afrika, toont de thriller 13 uur van Zuid-Afrikaanse ‘whitey’ Deon Meyer een tamelijk deplorabele situatie in Kaapstad. In de pogingen de diverse etnische groeperingen op alle maatschappelijke en politieke niveau’s gelijk te stellen dreigt positieve discriminatie van de zwarte mensen -onder andere bij het politiekorps- door te slaan ten nadele van mensen van andere etnische afkomst . Zwarte mensen bekleden steeds meer alle hogere functies, kleurlingen –niet wit, niet zwart- vallen daarentegen opvallend vaak buiten de boot. Iedereen is voortdurend op de hoede niet te discrimineren of gediscrimineerd te worden. De meesten proberen er nog het beste van te maken, maar ontevredenheid zit niet diep onder de oppervlakte. De goede bedoelingen van destijds zijn inmiddels flink verstoft en boven Kaapstad hangt een wolk van desillusie.

Een ideaal broeinest voor corruptie, ook binnen de gelederen van de politie. Voor inspecteur Bennie Griessel is het deze bewuste dag erop of eronder, zowel op het werk als in zijn huwelijk. Wordt hij bevorderd tot hoofdinspecteur en zal zijn vrouw hem die avond terug nemen als echtgenoot. Ook zijn leven is gekleurd door verval en vergane dromen, zij het eigenhandig kapotgemaakt door zijn jarenlange alcoholverslaving.

Haast uit persoonlijk motief doet Bennie zijn uiterste best de jonge Amerikaanse toeriste Rachel -die letterlijk zijn half jaar eerder eveneens ontvoerde dochter had kunnen zijn- te redden van een stel moordende achtervolgers. Daarnaast is er een blanke bobo uit de muziekwereld vermoord gevonden. Als tot ‘mentor’ gebombardeerde (bege)leider van de nieuwe lichting recruten –Zulus en Xhosa- moet Bennie aan alle kanten sturen en lijmen. Ruim vijf maanden staat Bennie droog en dan nu deze dag vol verzoekingen. Stress en tegenslag doen hem keer op keer machteloos naar een slok verlangen.
En niet alleen Bennie worstelt met zichzelf. Vaardige en frequente wisseling van perspectief tussen de diverse personages toont dat van de jonge ambitieuze (helaas voor hem) gekleurde inspecteur, de verdachte echtgenote van de muziekbobo (ook alcoholiste) tot de ontvoerde Rachel een ieder bezocht wordt door zijn eigen demonen. Nuchter en zonder oordeel te vellen schetst Meyer de schrijnende situaties waarin een mens zichzelf onbedoeld en onomkeerbaar kan manoeuvreren. Spreekt met opvallend veel mededogen ook. Want hoe triest en deprimerend ook de omstandigheden, Meyers glas is halfvol. Zijn omschrijving van de verdachte echtgenote, een tot alcoholisme vervallen vroegere diva: Ze lijkt er beter aan toe dan vanochtend, haar haar is gekamd en achter in haar nek samengebonden, zodat haar onverhulde gezicht sterker lijkt, de vergane schoonheid als een fossiel in een verweerde rotswand. (p.329) Met wat goede wil kun je de metafoor betrekken op Zuid-Afrika zelf.

Tegen het decor van alle persoonlijke en maatschappelijk demonen wikkelt het caleidoscopische verhaal zich van uur tot uur af. In toenemend tempo, bijna van minuut tot minuut. Zo kort op de gebeurtenissen zittend, van alle kanten bekeken vanuit de diverse personages is het lezen van dit boek een bijna absorberende ervaring- het sleurt je onherroepelijk mee. Het verhaal duikt het diepe in en overspoelt je met actie en interactie. Gezien deze pure spanning met een afgezoet politiek randje gebracht in kort en krachtige, bij wijlen filosofische en bijna poëtische taal is het niet meer dan logisch dat 13 uur gekozen is tot VN thriller van 2012. Zonde om te missen.