Brood en spelen

‘Albrecht en wij’ is de mooie debuutroman van Lodewijk van Oord. Met neushoorn Albrecht als kapstok verwoordt hij vanuit drie verschillende ik-figuren - Edo Morell (de directeur van de dierentuin), Sariah Malan (Zuid-Afrikaanse neushoornspecialiste) en Frank Ripa (bestuursvoorzitter van de dierentuin) - verschillende standpunten over hoe de mens zich verhoudt tot dier en natuur en wat de verantwoordelijkheid van de mens hierin is. Maar ook de verhoudingen tussen mensen onderling komen aan bod. Liefde, verwachtingen, onbegrip, teleurstelling en verraad zijn in dit boek uitgewerkt. Het is humoristisch, stemt tot nadenken en ontroert. Het verhaal is in de tegenwoordige tijd, in een prettige stijl geschreven, waardoor je er als lezer bovenop zit.

‘Albrecht en wij’ wordt verteld in vijf getitelde delen. Vier delen zijn geschreven vanuit de drie ik-figuren Edo, Sariah en Frank. Het middelste deel is een transscriptie van een bandopname van Frederick, de vader van Sariah. Opvallend is dat Lodewijk van Oord iedere ik-figuur in zijn/haar eigen taal aan het woord laat. Dat wordt consequent in het hele boek doorgevoerd. Knap.

Keizerrijk
Mooi in dit boek is hoe de verschillende ik-figuren zichzelf en hun verhouding tot anderen presenteren en het is grappig om diezelfde waarnemingen door de ogen van een andere ik-figuur te zien. Onzichtbare draden verbinden Edo, Sariah en Frank. Over en weer worden ideeën en visies gedeeld. Edo is duidelijk de zakenman die niets schuwt om van zíjn dierentuin een succes te maken, waar de mens centraal staat. Sariah observeert: “Hij verkocht het zoals hij altijd alles verkoopt: met stijl en overtuiging.” En: “Edo is natuurlijk een mannetjesputter. Een dierentemmer. Een heerser. Hij leidt de dierentuin als een persoonlijk keizerrijk. In deze ruimte wikt en beschikt hij.” Hiertegenover staat Sariah, voor wie het welzijn van de dieren centraal staat. Frank is de nestor die Edo als zijn zoon beschouwt en hem in alles steunt. Tussen de personen bestaat wederzijdse afhankelijkheid, waarbij zij er allemaal van uitgaan dat de ander hetzelfde belang heeft als zijzelf. Als dit niet zo blijkt te zijn, komen zij lijnrecht tegenover elkaar te staan en leveren zij hun strijd over het hoofd van Albrecht heen.

Sneltrein met tussenstop
De eerste twee delen lezen als een trein. Deel III, waarin de vader van Sariah, Frederick, aan het woord is, is van een heel ander kaliber. Hier mindert de trein niet alleen vaart, hij stopt helemaal. Dit deel vind ik niet sterk en had er wat mij betreft niet in gehoeven. Wat wel leuk is, is dat visueel zichtbaar is in de bladspiegel, dat hier sprake is van een gesproken woord. Is de bladspiegel van de andere delen geheel uitgevuld, hier is de tekst alleen links uitgelijnd. In deel IV komt het verhaal na het wat trage stuk over kunstschilder Dürer weer langzaam op gang en is in deel V weer op volle stoom.

Brood en spelen
Lodewijk van Oord neemt in dit ‘Albrecht en wij’ niet alleen marketingconcepten op de hak, maar beschrijft ook overtuigend hoe makkelijk mensen hierdoor worden beïnvloed. Mensen willen worden vermaakt. Hoe extreem de ideeën ook zijn, ten koste van wat dan ook. Alles is maakbaar. De titel van deel V vertolkt dit heel sterk: Brood en spelen.