Vergeten verhalen van vergeten vrouwen

In de geschiedenis is de rol van vrouwen in het verloop van de gebeurtenissen onderbelicht, schrijft Saskia Goldschmidt in haar nawoord. Er waren namelijk heel wat moedige, controversiële, dwarse vrouwen die behoorden tot een peloton van piloten uit de pionierstijd van de luchtvaart. Vrouwen waar de geschiedenis geen gewag van maakt, vrouwelijke helden waar we nooit van gehoord hebben.
In een mengeling van werkelijkheid en fictie schetst Saskia Goldschmidt (succesvol auteur van De hormoonfabriek) een boeiend en zorgvuldig geconstrueerd portret. Een boek over moed en veerkracht: Kukuruznik.

Nachtheksen
Kukuruznik was de naam van een lichte tweedekker van Russisch fabrikaat, oorspronkelijk bedoeld om gewassen te besproeien. Tijdens WO II werden ze gebruikt om ‘s nachts Duitse stellingen te bombarderen. Vaak waren het jonge meiden die piloot waren, – nachtheksen werden ze genoemd – tientallen kwamen daarbij om het leven. Enige officiële erkenning of dankbaarheid bleef achterwege. Hun leven mochten ze geven, de eer ging naar de mannen.

Vliegen doet ons het ware gelaat van de aarde ontdekken
‘Een mens zonder verleden en zonder een familie waarin je geworteld bent, hangt in het luchtledige, als een luchtballon zonder bestuurder.’ Dat doelloos rondhangen is niet wat een van de hoofdpersonages Rosy Rose wil: ze heeft een ambitieus plan voor ogen, ze wil piloot worden, zichzelf sturen. In het jaar 1919 is dat niet meteen een voor de hand liggende keuze voor een zwarte vrouw.

We willen je alleen maar zien zweven, cirkelen, duiken en weer stijgen, omdat wij troost halen uit de Rosy Rose’s van deze wereld.

Hoofdpersonage is Noa, die na de dood van haar vader, een bekend ornitholoog, op zoek gaat naar zijn mysterieus verleden. Ze ontdekt aan de hand van nagelaten brieven en documenten zijn obsessie voor vrouwelijke piloten. Waar komt dat vandaan?
Dat archief biedt auteur Goldschmidt de gelegenheid om een mix van feiten en fictie te verweven tot een coherent verhaal. Ze kan immers, zo schrijft ze in haar nawoord, een diepere werkelijkheid blootleggen dan wanneer ze zich puur aan de waargebeurde feiten houdt. Als bij toeval stuit ze op een krantenbericht uit 1938: de toen bekende aviatrice Maryse Hilsz, als vermist opgegeven tijdens haar lange afstandsvlucht Parijs-Saïgon, werd ongedeerd teruggevonden op de rug van een kameel, omringd door Perzische bedoeïnen. Dat zou het begin worden van Goldschmidts opzoekwerk.

Goldschmidt vertelt zo het boeiend verhaal van enkele vrouwelijke pionierpiloten, steeds op zoek naar nieuwe records: hoger, sneller, verder. Met de aandacht van de pers hopen ze hun bekendheid om te zetten in meer sponsoring om hun eigen vliegtuig te kopen, een eigen vliegschool te starten. Want ‘Vliegen is zo gemakkelijk, zelfs een vrouw kan het’ – zoals een man toen de reclameslogan bedacht..

Kukuruznik is een prachtig eerbetoon aan vergeten vrouwen. De auteur slaagt erin om diverse verhaallijnen los van elkaar te vertellen, die dan op het einde wondermooi samenkomen in het leven van Noa. Mooi gecomponeerd heet dat dan. Een kunstwerkje.

Meer recensies op leukieboekie.com