Lezersrecensie
Ban de bom
In de jaren tachtig vond in West-Europa en in de Verenigde Staten een aantal massademonstraties plaats tegen kernwapens, georganiseerd door de samenwerkende vredesbewegingen. Ook in Nederland gebeurde dit, de twee grote anti-kernwapendemonstraties brachten zo’n half miljoen mensen op de been, met leuzen als: ‘Kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’ of ‘Ik ben van na de oorlog en wil dat zo houden’. Met een beetje effect: de beoogde plaatsing van kruisraketten op Woensdrecht is hierdoor eerst vertraagd en later niet meer nodig geweest. Maar kernwapenvrij is Nederland niet: we bewaren al sinds jaar en dag Amerikaanse kernwapens in de verouderde kerncentrale van Volkel, iets dat altijd ontkend werd door opeenvolgende regeringen. Daarnaast hebben we drie kerncentrales die gebruikt worden voor medische doeleinden en energie, waarvan er in elk geval één zo verouderd is (Petten) dat er zo nu en dan een lek optreedt. Ook in andere West-Europese landen blijken kernwapens opgeslagen te zijn, meestal eveneens in slecht onderhouden en verouderde centrales. Allerlei risico’s dus. Daar komt bij dat nu de president van de VS en die van Rusland de verhoudingen steeds meer op scherp stellen; ineens zie je de discussie weer oplaaien: wat moeten we met kernwapens, en zijn we wel in staat de risico’s te tackelen?
Anne-Gine Goemans heeft deze discussie, het kernwapengebeuren en de gevolgen daarvan voor de samenleving, tot hoofdonderwerp van haar nieuwe roman ‘Holy Trientje’ gemaakt. Startpunt van de roman was de actie van de Amerikaanse non en vredesactiviste Megan Rice die in 2012 in het zwaarbewaakte nucleaire complex Y-12 wist binnen te komen. Voor de schrijfster aanleiding om meer research te doen naar de kernwapens en de gevolgen ervan – je bent journalist of je bent het niet, he – en daarna de uitkomsten van de research te verpakken in een roman – want je bent schrijfster of je bent het niet, he.
Het verhaal zelf wordt verteld aan de hand van een aantal personages die tezamen de strijd tegen kernwapens aangaan. De vriendelijke, naïeve non Trientje (gemodelleerd naar een oudtante van de schrijfster) die zich in navolging van de Amerikaanse non zich geroepen weet om ook de kernwapenstrijd op te pakken. Dat doet ze met Bonnie, afkomstig van de Marshalleilanden, die de nog steeds voortdurende gevolgen van de kernproeven uit de jaren vijftig ontvlucht door met een Nederlander te trouwen. Met Yoshida, stralingsslachtoffer die het Japanse Fukushima –onleefbaar nadat daar een kerncentrale ontploft is –verruilt voor Nederland. Bertus Niepoort, de 87-jarige dementerende vader van Regina (waarin we de schrijfster herkennen). Arend, kleinzoon van Hansje, Hansje zelf, die in de jaren zeventig en tachtig als fotograaf de vredesdemonstraties vastlegde. Alle personages staan in een bepaalde verhouding tot kernenergie, kerncentrales en kernwapens, en hebben daar een duidelijke opvatting over: ’tegen’. Uiteindelijk leidt dit tot een soort gezamenlijke protestactie, met zelfs dodelijke gevolgen.
Het is wat lastig om dit boek echt als een roman te lezen. Als je dat doet is het niet zo’n goed gelukte roman: de personages blijven schematisch, ze doen en zeggen precies wat op dat moment nodig is om de kernwapenboodschap over te brengen, en ze komen maar weinig tot leven. Ze zijn meer pionnen dan levende mensen. Ook de gebeurtenissen zijn niet erg waarschijnlijk: een oude non die gegrepen wordt door de actie van een non in de VS, en dan ook actie neemt, en vervolgens allerlei mensen ontmoet die vanuit hun persoonlijke ervaringen ook al zo gebeten zijn op een anti-kernwapen-actie. Verder is de opbouw van het verhaal nogal onevenwichtig: in deel 1 worden de personages heel uitgebreid beschreven en voorgesteld, en in deel 2 wordt er ineens in een fast-forward-tempo aangekoerst op de ultieme actie-tegen-kerncentrales.
Maar als journalistiek document, of als non-fictie met wat personages erbij, is dit boek wél goed gelukt. Je merkt dat de schrijfster goed weet waar ze het over heeft, je merkt dat ze research heeft gedaan, dat ze op de verschillende plekken is geweest waar ze haar hoofdpersonages laat ronddolen. Je voelt dat ze oprecht verontwaardigd is, vooral over alles wat onder het tapijt wordt geschoven en weggesust. Je ervaart dat ze goed kan schrijven, mooie en heldere zinnen gebruikt, weet hoe je een tekst moet opbouwen.
En juist het journalistieke verhaal, met de gruwelijke gebeurtenissen en feiten, is overrompelend en heel verontrustend. Wat een risico’s lopen we, en wat weten we er weinig van. Lieve hemel.
Anne-Gine Goemans heeft deze discussie, het kernwapengebeuren en de gevolgen daarvan voor de samenleving, tot hoofdonderwerp van haar nieuwe roman ‘Holy Trientje’ gemaakt. Startpunt van de roman was de actie van de Amerikaanse non en vredesactiviste Megan Rice die in 2012 in het zwaarbewaakte nucleaire complex Y-12 wist binnen te komen. Voor de schrijfster aanleiding om meer research te doen naar de kernwapens en de gevolgen ervan – je bent journalist of je bent het niet, he – en daarna de uitkomsten van de research te verpakken in een roman – want je bent schrijfster of je bent het niet, he.
Het verhaal zelf wordt verteld aan de hand van een aantal personages die tezamen de strijd tegen kernwapens aangaan. De vriendelijke, naïeve non Trientje (gemodelleerd naar een oudtante van de schrijfster) die zich in navolging van de Amerikaanse non zich geroepen weet om ook de kernwapenstrijd op te pakken. Dat doet ze met Bonnie, afkomstig van de Marshalleilanden, die de nog steeds voortdurende gevolgen van de kernproeven uit de jaren vijftig ontvlucht door met een Nederlander te trouwen. Met Yoshida, stralingsslachtoffer die het Japanse Fukushima –onleefbaar nadat daar een kerncentrale ontploft is –verruilt voor Nederland. Bertus Niepoort, de 87-jarige dementerende vader van Regina (waarin we de schrijfster herkennen). Arend, kleinzoon van Hansje, Hansje zelf, die in de jaren zeventig en tachtig als fotograaf de vredesdemonstraties vastlegde. Alle personages staan in een bepaalde verhouding tot kernenergie, kerncentrales en kernwapens, en hebben daar een duidelijke opvatting over: ’tegen’. Uiteindelijk leidt dit tot een soort gezamenlijke protestactie, met zelfs dodelijke gevolgen.
Het is wat lastig om dit boek echt als een roman te lezen. Als je dat doet is het niet zo’n goed gelukte roman: de personages blijven schematisch, ze doen en zeggen precies wat op dat moment nodig is om de kernwapenboodschap over te brengen, en ze komen maar weinig tot leven. Ze zijn meer pionnen dan levende mensen. Ook de gebeurtenissen zijn niet erg waarschijnlijk: een oude non die gegrepen wordt door de actie van een non in de VS, en dan ook actie neemt, en vervolgens allerlei mensen ontmoet die vanuit hun persoonlijke ervaringen ook al zo gebeten zijn op een anti-kernwapen-actie. Verder is de opbouw van het verhaal nogal onevenwichtig: in deel 1 worden de personages heel uitgebreid beschreven en voorgesteld, en in deel 2 wordt er ineens in een fast-forward-tempo aangekoerst op de ultieme actie-tegen-kerncentrales.
Maar als journalistiek document, of als non-fictie met wat personages erbij, is dit boek wél goed gelukt. Je merkt dat de schrijfster goed weet waar ze het over heeft, je merkt dat ze research heeft gedaan, dat ze op de verschillende plekken is geweest waar ze haar hoofdpersonages laat ronddolen. Je voelt dat ze oprecht verontwaardigd is, vooral over alles wat onder het tapijt wordt geschoven en weggesust. Je ervaart dat ze goed kan schrijven, mooie en heldere zinnen gebruikt, weet hoe je een tekst moet opbouwen.
En juist het journalistieke verhaal, met de gruwelijke gebeurtenissen en feiten, is overrompelend en heel verontrustend. Wat een risico’s lopen we, en wat weten we er weinig van. Lieve hemel.
1
Reageer op deze recensie
