Recensie Moordenaar zonder gezicht

Van Henning Mankell had ik al diverse boeken gelezen, w.o. één uit de Wallander- reeks. Ik heb de afleveringen van de Wallander- reeks al op TV gezien en dat is soms best jammer, want dan weet je vaak van te voren al hoe het afloopt. Mij is aangeraden om ze in volgorde te lezen, dus nu begonnen met deel één, Mankells eerste Wallander-roman, 'Moordenaar zonder gezicht'.

We maken kennis met Wallander, Ebba, Linda, Rydberg, de vader van Wallander en alle anderen in Ystad en omgeving. Het boek begint met een brute moord op een bejaard echtpaar. Johannes en Maria Lövgren worden letterlijk afgeslacht in hun afgelegen boerderij op het platteland van Zweden. Op het moment dat de politie ter plaatse is blijkt de vrouw nog te leven, maar even later komt ook zij in het ziekenhuis te overlijden. Uit haar laatste woorden valt op te maken dat de daders mogelijk buitenlanders zijn geweest. Het onderzoek komt in handen van Inspekteur Kurt Wallander, die ontdekt dat de Lövgrens geen vijanden hadden, niet rijk waren en geen geld in hun huis bewaarden. Het motief voor de dubbele moord is daarom een raadsel en over veel aanknopingspunten lijkt hij dan ook niet te beschikken.

Inspekteur Kurt Wallander uit Ystad probeert de voortgang van het onderzoek naar de afgrijselijke dubbele moord zo veel mogelijk buiten de publiciteit te houden. Toch lekt er geheime informatie uit over mogelijke betrokkenheid van buitenlandse vluchtelingen bij de misdaad. Racistische krachten in de Zweedse samenleving ruiken bloed en manipuleren het onderzoek op hoog niveau. Racisme en vreemdelingenhaat zijn het gevolg.

Mankell laat zien dat speurwerk gedaan wordt door mensen van vlees en bloed. Hij weet de hoofdpersonen heel menselijk neer te zetten. Wallander is geen superheld en dat maakt hem voor mij sympathiek. Hij zit in een slechte periode van zijn leven, waardoor hij eenzaam is. De scheiding van zijn vrouw, het slechte contact met zijn dochter en de eeuwige verwijten van zijn vader zijn hier debet aan. Wallander sombert over de veranderende Zweedse maatschappij en leeft schijnbaar alleen voor zijn werk. Hij worstelt om zowel de moordzaken als zijn privé problemen op te lossen. Sterk omschreven wordt hoe Wallander met al deze problemen omgaat. Uiteindelijk worden de moorden opgelost dankzij hard werken en het briljante geheugen van de bankbediende.

In Moordenaar zonder gezicht wordt het klassieke speurwerk van de politie uitstekend in beeld gebracht. De frustratie als er geen resultaten komen, de gevolgen voor het privéleven van de betrokken rechercheurs, de contacten met de pers en de druk van buitenaf. Een goede politiedetective laat zien dat het oplossen van moorden vooral een kwestie is van goed nadenken, een goede samenwerking en veel routinewerk.

Het verhaal is makkelijk en met veel charme geschreven. Mankell gebruikt korte zinnen. Er zijn geen spectaculaire achtervolgingen. Er wordt veel nagedacht en er is veel overleg. De schrijfstijl zet aan tot meedenken met de rechercheurs en trekt je mee in het verhaal en de gedachten van de hoofdpersoon. Voordat je het weet, ben je door het boek heen.

Naarmate het verhaal vordert, lijkt het alsof de oplossing van de moord in zicht komt. Wanneer het boek bijna ten einde loopt, zijn de moorden echter niet opgelost en loopt het onderzoek muurvast. Gelukkig komt Mankell dan alsnog met een zeer verrassende wending. Typisch Mankell is het contrast tussen het kalme en ogenschijnlijk zo vredige Zweedse platteland met de heftige gebeurtenissen die de schrijver, die bekend staat om zijn maatschappelijke betrokkenheid, er doet plaatsvinden. Mankell zei in een interview, dat hij eerst met een maatschappelijk gegeven begint en er daarna een misdaadverhaal omheen breit.

Mankell wil in zijn thrillers de aandacht richten op de donkere kant van de Scandinavische maatschappij. De roman heeft een sterk sociaal-politiek component: vraagt de nieuwe tijd om een ander soort politiemensen? Er zijn meerdere schrijvers, die dat doen, zoals in de jaren zestig Per Wahlöö en zijn vrouw Maj Sjöwall. Zij schreven tot de dood van Wahlöö tussen 1965 en 1975 elk jaar een thriller met rechercheur Martin Beck in de hoofdrol. Het echtpaar wilde met hun boeken ook de misstanden in de samenleving aan de kaak stellen.

Vier sterren, omdat ik het vind uitstijgen boven het gemiddelde. Geen vijf sterren, omdat bijv. de boeken van Stieg Larsson echt spannend waren. Het verhaal houdt voldoende vast en is spannend genoeg om het snel uit te lezen. Een aanrader dus voor iedereen die houdt van een goed verhaal!