Blindganger

Ondaatje, Michael
Warlight/Michael Ondaatje.- London: Jonathan Cape, 2018.- 289 pagina's; 22 cm.
ISBN 978 1 78733 072 6

Twee pubers worden, in het begin van WOII, door hun ouders, die naar Singapore zullen vertrekken, achtergelaten in het gezelschap van de huurder. Vader vertrekt eerst. Moeder maakt een hele heisa van het inpakken van haar hutkoffer voordat ze afscheid neemt.
De kinderen van veertien en zestien krijgen zo een heel andere opvoeding dan in de tijd ervoor. De Moth, zoals ze de huurder noemen, heeft een bonte verzameling vrienden en kennissen die hun huis frequenteren. Vooral de jongen, Nathaniel, raakt in de ban van één van hen, een gewezen bokskampioen, The Pimlico Darther. Deze man is woest aantrekkelijk, houdt zich met allerlei louche zaakjes bezig. Hij leert Nathaniel autorijden en gaat met hem op nachtelijke excursies op de Theems en de vèr doorlopende zijkanalen naar het platteland rond Londen om illegaal honden te vervoeren voor de races. De titel Warlight is afgeleid van de afgedekte lichtjes aan de bruggen over de rivier. De vertaling Blindganger heeft nog een extra psychologische dimensie, die de Engelse mist.
Het eerste deel, waarin de kinderen reageren op hun nieuwe omstandigheden, vind ik het indrukwekkendst. Ondaatje heeft zich geweldig kunnen inleven in de onwetendheid van de jongen. Het meisje wordt met meer afstand beschreven. De volwassenen om hen heen vertonen een schijnbaar laconieke, non-conformistische reactie op hen, die echter wel adequaat blijkt te zijn voor hun veiligheid. De activiteiten van vooral de Darther zijn half crimineel, maar dat trekt de jongen juist aan. Hij heeft een bijbaantje als afwasser bij grote bedrijven en doet levenservaring op. Heeft een avontuurlijke vriendin. Het zusje Rachel is veel teleurgestelder in hun moeder nadat ze de hutkoffer die met zoveel zorgvuldigheid was ingepakt, gewoon in huis ontdekken achter wat oude rommel. Rachel lijdt aan epileptische aanvallen, waar de mannen echter goed op anticiperen. En ook op de aanslag die er op de kinderen gepleegd wordt wanneer zij een theater willen bezoeken. De Moth laat er zelfs het leven bij, in zijn bescherming van de jongeren. Iets wat Rachel zich zeer aantrekt.
Het tweede deel wordt voor het grootste deel gevormd door de navorsingen van Nathaniel om achter de waarheid te komen. Hij leeft eerst nog, na de oorlog, in de weekends bij zijn moeder op het platteland van Suffolk, een gebied waar men straatnaambordjes verwijderde om de Duitsers te misleiden, een gebied waar zijn moeders familie een huis bezat. Hij ontmoet er een ouder echtpaar
waarvan de man hem inwijdt in de geheimen van het landleven en het tuinieren. Deze stabiele aanwezigheid is een bron van vertrouwen voor de jongen. Het meisje wil niets meer weten van haar moeder en ook het contact met haar broer is minimaal. Zij zien elkaar pas weer terug na de dood van hun moeder, wanneer Rachel zelf moeder is geworden. Zij toont hem het kind in de neutrale omgeving van het theater waar zij werkt. Nathaniel zelf wordt na zijn studie, als volwassene, benaderd voor een saaie, administratieve, post binnen de geheime dienst. Daar slaagt hij erin beetje bij beetje achter de geheimen van zijn moeder te komen. Zijzelf had alle informatie zorgvuldig afgeschermd. Aangevuld echter door de spaarzame gegevens die achtergebleven zijn in het huis en met de nodige fantasievolle opvulling van de leemtes, komt hij achter de waarheid. De waarheid van zijn moeders activiteiten tijdens de oorlog, de waarheid achter die van de Darther. En van zijn eigen biologische vader, die, verdwenen in een mist, nooit meer iets van zich heeft laten horen. De waarheid, tenslotte, achter hun karakters en dat van hemzelf. Ondaatje weet als geen ander de bitterzoete waarheid van de eigen nalatigheid naar anderen toe, in kaart te brengen. In Nathaniels geval hoe hij is omgegaan met zijn vriendin van vóór de aanslag.

Ingenieus geschreven roman, waarin alle losse draadjes uiteindelijk worden afgehecht. Behalve misschien het draadje van de vader, over wie slechts verteld wordt dat hij een ongelukkige jeugd had. Grootse beschrijving van de indrukken die wij mensen op elkaar maken en die soms onuitwisbaar blijken. Groots in het impliciete psychologische doorgeven van tragische gesteldheden binnen een familie. En hoe wij daarop moeten dóór leven.