Rauw en herkenbaar

Het grote autismeboek is inderdaad een groot boek:maar liefst 544 bladzijden waarin Erik Jan Harmens de lezer probeert duidelijk te maken hoe het is om autistisch te zijn; Harmens kreeg zijn diagnose ASS ( Autisme Spectrum Stoornis) 5 jaar geleden.
Ik ken hem van het boek Hallo muur, wat gaat over zijn alcoholverslaving. Met de kennis van nu is dat eigenlijk een triest verhaal, want hij raakte verslaafd aan de alcohol om alle input te verdoven die zonder filter bij hem binnenkwam.

Het boek is een mix van korte essays (deels al eerder gepubliceerd in dagbladen), notities, interviews met andere (bekende) mensen met een ASS diagnose en gedichten. Hij schrijft eerlijk ('rauw' noemt één van de geïnterviewden het) en ook met humor. Soms een beetje flauw maar dat benoemt hij zelf dan ook weer.
Die gedichten had hij wat mij betreft achterwege kunnen laten, maar verder geeft deze verzameling van ervaringen een goed beeld van wat autisme is of kan zijn. Waarbij ik moet aantekenen dat het voor lezers die geen autisme hebben ook weer een verkeerd beeld kan geven; Erik Jan heeft zoals dat heet 'hoogfunctionerend autisme' maar kan moeilijk 'bij zijn gevoel komen' zoals hij zelf zegt, oftewel hij komt heel slim maar minder empatisch over. Dat bevestigt zo'n stereotiep beeld van autisme.
Zelf heb ik wat gevoel betreft juist het tegenovergestelde: ik ga me zo inleven in anderen, dat ik hun pijn en verdriet zelf ook voel. Misschien is dat over het algemeen genomen (uitzonderingen zijn er altijd) wel het verschil tussen autisme bij mannen en bij vrouwen?

Verder zal iemand met autisme veel dingen herkennen, maar sommige dingen ook niet. Het heet niet voor niets Autisme Spectrum, een waaier van dingen die je kunt hebben. Dat maakt het ook zo lastig om aan mensen die het niet hebben (de 'neurotypische medemens') uit te leggen wat het betekent als je de diagnose ASS krijgt.

Harmens besluit het boek met een interview met zijn dode moeder, want hij realiseert zich dat ook zij autisme had, net als háár vader, maar het nooit geweten heeft, ze ging door het leven als Gekke Prien en vond dat leven soms onverdraaglijk. Ze kon daardoor ook niet het anker zijn wat Erik Jan als kind nodig had. Het is pijnlijk en mooi tegelijk om dit te lezen.

Samengevat vond ik dit als iemand met ASS een prettig boek om te lezen, het stemde ook tot nadenken: in hoeverre word ik zelf geremd door mijn diagnose (die ik pas kreeg op mijn 57ste), in hoeverre komt dit ook omdat onze maatschappij niet om kan gaan met mensen die anders functioneren?
Voor mensen die geen ASS hebben maar nieuwsgierig zijn naar hoe het is om het te hebben, geeft het gemiddeld genomen een goed inzicht, maar ook wel een specifiek (stereotiep) beeld.