Na bijna 100 jaar nog steeds relevant

Er zijn verschillende redenen om boeken te lezen. Voor veel mensen is het een tijdverdrijf, om even te ontsnappen aan de werkelijkheid. Voor anderen zijn boeken een middel om hun nieuwsgierigheid te bevredigen.

Dit is voor mij allebei herkenbaar. Maar bij Siddharta van Herman Hesse komt weer een andere motivatie om de hoek kijken: geestverruiming. Bij geestverruimende middelen denk je in eerste instantie aan drugs, maar ook woorden en verhalen waarmee de woorden zijn opgebouwd kunnen je geest verruimen. Ik zie mijzelf niet als 'zoekend' persoon, dat is toch een eindeloze bezigheid. Maar af en toe iets filosofisch of spiritueels lezen, dat je prikkelt en dat in flarden blijft hangen in je hoofd..ja dat is wel iets voor mij.

Siddharta is geschreven in 1922 en is geen dik boek. De epub die ik las was met 120 pagina's een vrij korte leeservaring. Hij stond op mijn lijst omdat ik om de zoveel tijd een klassieker wil lezen, en het werk van Herman Hesse mij wel aanspreekt. Meestal gaat het in zijn boeken over tegenstellingen, bijvoorbeeld tussen verstand en gevoel.

De hoofdpersoon in Siddharta is, niet geheel verrassend, Siddharta. De zoon van een Brahman, een geestelijk leider. Siddharta is voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden, maar dit ziet hij niet zitten. Wat hij zoekt is niet wat de religieuze teksten en oefeningen hem kunnen leren.

Met zijn vriend Govinda sluit hij zich aan bij de Samana, een clubje pelgrims die alles wat met de wereld te maken heeft afwijzen en door meditatie, vasten en andere oncomfortabele bezigheden het Nirvana trachten te bereiken.

Tijdens hun omzwervingen ontmoeten de twee Gotama, de enige echte Buddha. Siddharta respecteert de wijze Gotama, maar vindt dat zijn kennis en lessen niet de manier zijn om tot het Nirwana te komen. Govinda wordt een volgeling van Buddha, maar Siddharta geeft er de brui aan.

Het spirituele komt hem ondertussen de neus uit, dus hij besluit om zich over te geven aan het echte leven. De courtisane Kamala (dit zou in onze tijd een escort zijn denk ik) leert hem alles over de kunst van de fysieke liefde. Als lezer kreeg ik steeds meer sympathie voor Siddharta, misschien wel omdat ik van religieuze fanatici weinig moet hebben. Goed zo gozer, dacht ik toen Siddharta zich onderdompelde in sex, gokken en andere wereldse genoegens. Yolo

Maar uiteindelijk maakt dit alles Siddharta niet gelukkig, laat staan dat hij een stap dichter bij het Nirwana komt. Het was dus weer tijd om te verkassen.

Wanneer hij weer in zijn eentje rondzwerft en bij een rivier komt, is het de veerman Vasudeva die uiteindelijk Siddharta het licht doet zien, de kern van het universum. Dit doet hij niet door middel van kennis, maar door wijsheid die niet in woorden is te vatten.

Wat ik grappig vind, is dat Siddharta kennis afwijst, en woorden niet geschikt vindt om wijsheid over te dragen. Maar dat is toch precies wat Hesse met dit boek probeert te doen, zou je denken.

De conlusie van Siddharta is, door mijn beperkte hersencellen samengevat, dat ieder zijn eigen pad moet kiezen en je het 'goddelijke' kan vinden in jezelf en het eeuwig stromende leven om je heen. Nirwana is geen doel in de verte, maar verlichting kan je vinden in het hier en nu.

Ik probeer parallellen te zien met de tijd waarin wij nu leven. Veel mensen leven op de manier zoals Siddharta met Kamala leefde, en vinden dat wel prima. Een kleinere groep zoekt het in het spirituele en het religieuze. Maar zoals Siddharta weinig moest hebben van spirituele teksten en wijsheden, zo zijn mensen tegenwoordig steeds minder religieus. Maar wel proberen zij op andere manieren zichzelf te verwezenlijken. Mindfulness, yoga, festivalbezoek inclusief gebruik van stimulerende middelen.. Siddharta zou het allemaal wel kunnen waarderen denk ik.

Of de staat van verlichting die door Siddharta wordt nagestreefd bestaat en kan worden bereikt..dat weet ik niet. Ik ben ook iets te nuchter om mij daarover het hoofd te breken. Interessant om over na te denken is het wel. Je kan er een flinke analyse op loslaten. Leesclubs zijn aan mij niet zo besteed omdat de boeken die worden besproken meestal niet mijn cup of tea zijn. Een boek als Siddharta zou ik daarentegen wel geinig vinden om te bespreken.

Bij de boeken van Hesse heb je steeds het gevoel dat hij eigenlijk schrijft over zichzelf. Kleurrijke schrijver, van wie ik begrijp dat zijn werk om de zoveel tijd weer een opleving heeft. Hij doet me een beetje denken aan Paulo Coelho. Als je hun boeken leest denk je soms: wat mooi gezegd, terwijl een stemmetje in je achterhoofd zich tegelijkertijd afvraagt of het niet allemaal spiritueel gezever is. Ach ja, het verruimt in ieder geval je geest.

4 sterren.