Meer dan 6,4 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Een warm bad

JonSnow 27 februari 2020
Jos Kunze schreef een mooie recensie over de Hemel en Hel-trilogie van Jon Kalmar Stefansson. De afgelopen week heb ik deze turf gelezen en ik zal eens kijken of ik er iets aan toe kan voegen. Recensies schrijf ik altijd op mijn telefoon, dus lang zal hij niet worden. Dat geeft niet, het voorkomt langdradigheid.

Sinds ik een jaar of wat geleden de Wallander-reeks van Henning Mankell las, voel ik mij aangetrokken tot Scandinavië. De licht melancholische sfeer die de boeken van Mankell ademen, en de fijnzinnige manier van schrijven spreken mij aan. Daarna las ik thrillers van Samuel Bjork, Jussi Adler-Olsen en Jo Nesbo. Ook goed. Stieg Larsson beviel mij minder en Indridason was zelfs flink schrikken toen ik daar pas een boek van las (Maandagskinderen).

Ik noem nu allemaal thrillers en die beschouw ik eigenlijk als 2e rangs vermaak. Het Scandinavische vuurtje werd eind vorig jaar pas echt opgestookt door Johan Harstad. Max, Mischa & het Tet-offensief en Buzz Aldrin, waar ben je gebleven belandden meteen in mijn top 25. Alles aan die boeken beviel mij. De stijl, de fijnzinnigheid, de eigentijdse inhoud.. Die gaan nog flink stijgen op de Hebban top 1000.

Maar goed, voor ik toch verval in langdradigheid moet ik het maar eens over Kalman Stefansson gaan hebben. Zijn Hemel en Hel-trilogie was vorig jaar onder mijn aandacht gekomen, en zweefde sindsdien op de rand van mijn onderbewustzijn. Ik las er een paar recensies over en die trokken mij over de streep. Dat het een dikke pil is maakt mij niet uit, ik hou van zogenaamde kleppers. Met een beetje geluk spreekt het verhaal je aan en kan je je er helemaal in verliezen. Zo'n boek wordt bijna een goede vriend. Of een warm bad, wat ik wel een mooie omschrijving vind voor een verhaal dat zich afspeelt in het barre IJsland.

Omdat er veel mooie boeken zijn en veel te weinig tijd, ben ik gewend om een boek te lezen in de modus: pats boem knallen. Na een paar zinnen had ik al door dat dit de volkomen verkeerde instelling is om dit boek te lezen.

Het verhaal speelt zich af rond 1900 in IJsland. Dat was toen bepaald niet the place to be. Het leven is er hard, vooral dankzij de barre weersomstandigheden. De scheidslijn tussen leven en dood is flinterdun, geluk is zeldzaam en kortstondig en moet hard worden bevochten.

Zoals de recensies voor mij al laten zien, is de stijl van Kalman Stefansson poëtisch. Normaal gesproken ben ik geen lezer van poëzie, hoewel ik een poëtische songtekst dan wel weer kan waarderen.

Maar de stijl van Kalman Stefansson spreekt mij wel aan. Als je er eenmaal aan gewend bent, het ritme van de zinnen en de woordkeus, dan wordt het zelfs langzaam verslavend. Wat ik bijzonder knap vind is dat de trilogie 948 pagina's telt, het plot niet heel erg vol zit met gebeurtenissen, maar dat het toch geen moment langdradig wordt.

Alles wat je als liefhebber van literatuur verwacht, is aanwezig in dit boek. Hoofdpersoon is een jongen die niet bij naam wordt genoemd. Hij is een dromer die eigenlijk uit de toon valt in het kleine wereldje van lompe vissers en geile zeelieden. Het plot beschrijven ga ik verder niet doen, dat vind ik altijd saai in andere recensies. Ik beperk me tot de samenvatting dat alle ingrediënten van het leven aan bod komen in Hemel en Hel: het gaat over leven en dood, de zin en zinloosheid van het bestaan, het aankloten van de kleine lieden, stompzinnige gebeurtenissen die grote gevolgen hebben, de liefde en het banale, de kracht van woorden maar ook de beperking van kennis (alle geleerde personages in het boek zijn ongelukkig); alle toetsen van het orgel der mensheid worden door Kalman Stefansson bespeeld.

Belangrijk om te benoemen is ook de lichte ironie waar de schrijver voortdurend gebruik van maakt. Hierdoor is het geen deprimerend verhaal, verre van zelfs. Een goed voorbeeld is dat de jongen, samen met Jens de postbode en een andere man, een barre, eindeloze tocht onderneemt, dwars door een sneeuwstorm, met een lijkkist. Dat gaat niet geheel vlekkeloos. Personen zetten voortdurend hun leven op het spel voor de meest stompzinnige zaken. Daar kan ik wel om glimlachen. Het verhaal gaat in feite over de tragiek van de mens, maar is tegelijkertijd een oproep om toch vooral te leven. Want voor je het weet slaat je bootje om en beland je in de ijskoude zee.

Een laatste opmerking. In Nederland mis ik een beetje de auteurs als Kalman Stefansson. Zijn stijl doet een heel klein beetje denken aan Thomas Rosenboom. Die is ook een meester in verhalen rond kneuterige, licht tragische personages. Het is geen toeval dat ik ook fan ben van Rosenboom. Snel maar weer eens iets van lezen. En van Kalman Stefansson natuurlijk.

5 sterren
2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van JonSnow

Gesponsord

Een sinister geheim bedreigt de bekendste Amerikaanse presidentsverkiezingen. De erfgenamen van A.C. Porter is de zesde winnaar van de Hebban Thrillerprijs