Eerste liefde: lees het als je 16 bent (of 61, dat mag ook wel)

Eerste liefde van Toergenjew moet je lezen als je 16 jaar bent. 21 mag ook nog, maar dat is wel zo'n beetje de limiet. Zelf las ik dit prachtige verhaal voor het eerst toen ik een jaar of 21 was (geloof ik), dus ik zit wel goed. Maar ik heb het net herlezen en ik ben nu geen 21 meer. Maar toch vond ik het nog steeds meeslepend. En ontroerend. Want ook voor niet-adolescenten heeft Eerste liefde wel wat te bieden.

Op de eerste plaats: de liefde of de herinnering eraan. Want hoe oud en cynisch een mens ook mag worden, hoe sceptisch hij ook mag staan tegenover uitdrukkingen als 'ware liefde' en 'soulmates', kan hij echt iets begeerlijkers bedenken dan de liefde van een ander? Ja, een koud glas pils komt aardig in de buurt, maar toch. De hoofdpersoon in dit verhaal, Wladimir Petrowitsj (heb jij dat ook, als je zo'n naam ziet staan, zo'n gevoel van thuiskomen: ha heerlijk, een Russische roman?), Wladimir Petrowitsj dus is zestien als hij zijn eerste liefde tegenkomt: Zinaïda, de 21-jarige dochter van een aan lager wal geraakte vorstin die naast hen komt wonen, in hun landhuis aan de rand van Moskou. Wladimir wordt verliefd op Zinaïda , en het is goed raak. Het mooi is dat Toergenjew erin slaagt dergelijk gevoelens van een 16-jarige te beschrijven zonder dat je daar als wereldwijze volwassene onpasselijk van wordt (zoals bij de gemiddelde Hollywoodproductie rond dit thema). En de jonge Wladimir is de niet de enige aanbidder: Zinaïda wordt omringd door een aantal volwassen mannen die naar haar gunsten dingen. De gebeurtenissen krijgen een tragische wending die ik hier niet ga verklappen.

Behalve liefde biedt het verhaal ook weemoed. Naar goed Russisch gebruik zitten aan het begin van het verhaal drie oudere mannen bij elkaar. Een van het suggereert dat ze alle drie het verhaal van hun eerste liefde vertellen. De overige twee mannen hebben niks bijzonders te vertellen, maar Wladimir Petrowitsj dus wel. Hij belooft dat verhaal voor hen op te schrijven en zo maken we kennis met zijn eerste liefde die hij dus op zijn 16e tegenkwam, Zinaïda. Het verhaal eindigt een jaar of vier na de tragische liefdesgeschiedenis, als Wladimir, weer helemaal zichzelf en sinds kort afgestudeerd, toevallig weer iets over Zinaïda hoort. Weer een uiterst tragisch moment, mag ik wel verklappen. Het einde van het verhaal is een verzuchting van ruim een pagina over de jeugd, het verspillen van tijd en de dood. Zoals alleen Russen dat kunnen schrijven, denk ik wel eens, maar dat is waarschijnlijk onzin.

Als je het verhaal niet kent en je wil het boek kopen, koop dan niet de uitgave die hier staat maar de mooie (en duurdere) van Van Oorschot: dan heb je een echt boek dat het verhaal recht doet. 'Lentebeken' (in deze uitgaven vertaald met ‘Als lentestromen') staat ook in die mooie uitgave trouwens, samen met flink wat andere verhalen, dus misschien ben je uiteindelijk wel goedkoper uit. En anders drink je maar twee weken geen bier of zoiets.