Ontzetting

Vesaas is een boerenzoon uit het hart van Zuid-Noorwegen. In de tot dusver opnieuw vertaalde boeken lees je zijn liefde voor het landschap en de natuur, voor zijn land en klimaat. Deze boeken ademden een sfeer van rust en vrede, ze handelden over harmonie die verstoord werd maar uiteindelijk toch leidden tot een bevredigende nieuwe situatie. Vesaas leefde van 1897 - 1970.

Als in het voorjaar van 1940 de Duitsers Noorwegen bezetten, maakt dat ongetwijfeld een diepe indruk op Vesaas. In dat tijdsgewricht begint hij een nieuw boek te schrijven dat uiteindelijk Kimen wordt, de kiem in het Nederlands.
De kiem is een sublimatie van schoonheid waarvan afscheid moet worden genomen, van liefde die niet oprecht bleek, van idylle die verwerd tot gruwel, van onherstelbaar leed.

Met geen woord rept Vesaas van de oorlog. Al zijn wervelende, tuimelende, razende gedachten zet hij om in een soort allegorische vertelling. Het moet hem veel hebben gekost om zijn heftige emoties te kunnen kneden tot een kunstwerk.
Vesaas plaatst zijn verhaal op één van de vele Noorse eilanden waar boerengemeenschappen wonen en werken. Veel wordt aan de verbeelding van de lezer overgelaten. De schrijver zet ons aan het werk.
Wat gebeurt er?
Er verschijnt een vreemdeling op het eiland. Hij is verward, getraumatiseerd. Hij ontmoet een mooi meisje.
Heeft hij haar in een vlaag van waanzin vermoord? Niemand heeft het gezien. Toch gaat iedereen ervanuit dat de vreemdeling de dader is. Er ontstaat een heksenjacht op hem waar de hele gemeenschap aan deelneemt. Hij wordt uiteindelijk gedood door de broer van het overleden meisje.
Het boek valt uiteen in twee delen. In deel 1 vernemen wij de gebeurtenissen, in deel 2 volgt de bezinning
Verder spelen dieren een prominente rol in het verhaal. Welke functie vervullen zij?
Er komen twee boerenarbeiders in het verhaal voor. Twee hardwerkende mannen die tijdens een pauze een lekker biertje drinken. Als enigen waken zij later bij de dode vreemdeling. Wat wil de schrijver ons hiermee vertellen?
Er loopt een rouwende weduwe over het eiland. Wat is haar functie?
Zo zijn er meer figuranten die zeker een bepaalde rol vervullen maar welke, daar ben ik niet achter.

Dit boek ademt een volkomen andere sfeer dan Vesaas' vorige boeken. Ik kon er niet aan wennen en uiteindelijk kostte het me moeite om het boek uit te lezen. Ik werd op geen enkel moment geraakt. Wellicht door het vele onuitgesprokene, het vage, het onduidelijke.
Het boek is een kunstwerk maar ik kon er niet van genieten.