Wie Vonnegut leest, geneest

Hoe het werk van Vonnegut te karakteriseren? Humor zwart als teer! Het luchtige cynisme! De ironie en nonchalance waarmee de verteller John te werk gaat! Niet eerder las ik zoiets als Cat's Cradle (1963), een van zijn beroemdste romans na het later gepubliceerde Slaughterhouse-Five. Je raast door dit boek heen, dik is het zeker niet, maar iedere alinea is om te huilen zo grappig. En dan heb ik nog niet eens gehad over het kekke omslag, ontworpen door Parra. Liefde op het eerste gezicht.

Cat's Cradle is weer vintage Vonnegut. Hij zet een onwaarschijnlijk verhaal op touwen waarin de fictieve wetenschapper Felix Hoenikker, in het boek één van de mannen achter de atoombom, een chemisch goedje ontdekt dat in potentie een bedreiging vormt voor de hele wereld: ice-nine. Het is een soort ijskristal dat al het water waarmee het in contact komt verder laat kristalliseren, oorspronkelijk uitgevonden met het specifieke doel om de mobiliteit van het Amerikaanse leger te verhogen in moerasgebieden. Het goedje komt na zijn overlijden in handen van zijn drie volwassen kinderen, die alledrie op hun eigen manier bijzondere vogels zijn. John en de Hoenikkers arriveren op het fictieve Caribische eiland San Lorenzo, waar de excentrieke dictator "Papa" Monzano met harde hand regeert. Monzano is ziek en heeft niet lang meer te leven. Hij benoemt Frank Hoenikker, een van de drie kinderen, tot zijn opvolger. Maar Frank beschouwt zichzelf als buitengewoon ongeschikt voor de functie en benoemt de verteller John tot de nieuwe de facto dictator. Frank schenkt dictator John ook nog Monzano's bloedmooie dochter Mona, waarna "Papa" zichzelf met het ice-nine van het leven berooft en daarmee de hel losbreekt.

Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar je zult inmiddels doorhebben dat het, zoals ik al aangaf, een onwaarschijnlijk verhaal is. Een fantasierijke parodie op de 'echte' wereld die Vonnegut waarachtig weet te maken door het sardonische plezier waarmee het op papier gezet is. De manier waarop hij droge feiten verweefd met galgenhumor, Vonneguts zogenoemde coping mechanism voor zijn traumatische verleden, is volstrekt uniek te noemen.

Achter alle chaotische en dolkomische ontwikkelingen en de inktzwarte geestigheid waarmee ze te berde worden gebracht sluimert steeds weer de liefde voor wat het leven de moeite waard maakt. Vonnegut was een getekend man en probeerde de pijn met humor te bevechten. Zoals Renate Dorrestein, die haar voorliefde voor Vonneguts verhalen nooit onder stoelen of banken stak, in haar laatste boek Dagelijks werk zei: "Juist absurditeit en overdrijving kunnen uitstekende instrumenten zijn om de ellende van het bestaan over het voetlicht te krijgen. De schepping is imperfect en wij zijn dat ook, maar wie kan lachen is mens." (p. 17)

Wie Vonnegut leest, geneest.