Spirituele spiegel

De Amerikaanse operadiva Geraldine Farrar vormde samen met de Nederlandse Lou Tellegen een van de meest legendarische (maar in deze tijd door veel mensen vergeten) artiestenkoppels aller tijden. Zij was de diva die gezworen had nooit te trouwen, en daardoor een voorbeeld was voor jonge vrouwen die uit het keurslijf van wat de maatschappij oplegde wilden ontsnappen. Hij was de vechter, de gokker, de verleider en hartenbreker die furore maakte op het toneel en in de eerste (stomme) films die uitkwamen. Hun levens en liefdesrelatie speelde zich af tegen een tijd waarin Europa en Amerika in de eerste wereldoorlog verwikkeld raakte.

Susan Smit heeft haar research naar beide hoofdpersonen grondig gedaan. Hun ambitie, hun toewijding aan de kunst, de twijfels en angsten, alles komt aan bod in het uitgebreid met feiten gedocumenteerde verhaal. Door de afwisseling tussen Geraldine (de ik-persoon) en Lou, leest het verhaal als een biografie over twee personen. Dankzij haar - hier en daar erg uitgebreide en soms wat te bloemrijke - schrijfstijl ontwikkelt het verhaal zich filmisch voor de ogen van de lezer. Als operaliefhebber is het heel interessant te lezen hoe dezelfde stukken naast elkaar opgevoerd werden als toneelstuk en als opera.

Op spiritueel niveau spiegelt het leven van deze twee mensen, hun passie voor vorm in toneel en opera en hoe ze ermee naar buiten treden, ook een diepere kijk op bewustzijn. Geraldine en Lou laten met hun huwelijk zien wat de verhouding is tussen het aanvaarden van stilte in jezelf en kijken naar wat is, en het tooien van jezelf met illusies (vorm) waarbij de manier waarop anderen je zien in de buitenwereld je identiteit bepaalt. Net als hun huwelijk gaan deze twee niet samen, hoe wanhopig ze de ‘volmaakt tegengestelde puzzelstukken’, zoals Geraldine hen op de laatste pagina benoemt, ook in elkaar proberen te schuiven.

Prachtig is het dat Geraldine als vrouw de stilte vertegenwoordigt, die ze vindt ondanks of misschien dankzij de veelheid van geluid in opera, en Lou als man de illusie over de wereld, waarin hij niets dan herhaling aantreft en uiteindelijk geen voldoening vindt.
Ook de zelfmoord van Lou past in de duale kijk op bewustzijn. Hij kiest ervoor niet meer mee te doen aan de wereld die bestaat uit illusies, maar vindt de voldoening niet in zichzelf. Hij stapt eruit.

Het doorzien van de droom (illusie) die wereld heet, leidt in het proces van spirituele bewustwording tot het ondergeschikt maken van het ego, waarmee de identificatie met het ego verdwijnt. Wat daarna overblijft is wat Geraldine beschrijft, de stilte in de ruimte in jezelf, een kamer die in eerste instantie leeg lijkt, maar dat niet blijkt te zijn. Het reikt de hemel in. In dit perspectief is de keuze prachtig om na de zelfmoord van Lou, Geraldine vanuit dit zijn als ik-persoon terug te laten kijken naar hun geschiedenis en deze te verklaren.