Een archeologische en geschiedkundige orgie

Als het op eerste indrukken aankomt, dan maakt Menora van David Gibbins een slechte start. De menora is de zevenarmige kandelaar uit de Joodse traditie. Talloze malen wordt dat in dit boek ook gemeld. Uitgever Mynx heeft daarentegen een afbeelding van een negenarmige kandelaar op de voorkant geplaatst. Ze hadden beter kunnen kijken naar de cover van de Engelse editie, waarop wel een keurige zevenarmig exemplaar prijkt. Ook is het slordig dat er op de achterzijde een lovend citaat staat dat van de website van Crimezone genomen is, zonder erbij te vermelden dat dit betrekking heeft op het vorige boek van deze Britse schrijver en archeoloog. Het wordt eigenlijk hoog tijd dat er een gedragscode komt voor het gebruik van citaten. Daarnaast bevat de beschrijving op de achterflap feitelijke onjuistheden, hoewel je daar pas later achterkomt. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over een Vikingschip dat in de Bosporus wordt gevonden; het gaat slechts om een stukje hout dat van de boeg afkomstig zou zijn. En volgens de flaptekst speelt het verhaal zich onder andere diep in de Zuid-Amerikaanse jungle af. Het blijkt echter te gaan om Mexico, wat toch echt tot Noord-Amerika behoort. Latijns-Amerika zou de lading wel dekken.

Menora gaat over de jacht op de zevenarmige kandelaar die door de Romeinen uit de Joodse tempel was geroofd, en die volgens hoofdpersoon en archeoloog Jack Howard eeuwen later door de Vikingen werd buitgemaakt. Howard en zijn team hebben de modernste apparatuur en alle financiële middelen ter beschikking. Het verhaal lijkt daarin veel op het vorige boek van Gibbins, Atlantis. Wederom een speurtocht naar een verloren beschaving. Wie van dat boek genoot, zal zijn/haar hart kunnen ophalen aan Menora. Maar wie struikelde over de eindeloze archeologische gesprekken, de nauwelijks uitgewerkte personages en het gebrek aan spanning, kan deze roman beter links laten liggen.
Bij vlagen weet Gibbins mooie natuurbeschrijvingen of spannende actiescènes neer te zetten. Maar deze scènes verzuipen in een stortvloed van gesprekken tussen de hoofdpersonen. Geschiedenis, culturele antropologie en archeologie zijn voor alle personen in het boek een obsessie. Ze praten nergens anders over en ze dromen erover. Ze lijken geen enkele andere interesse te hebben. Zelfs het familiedomein van Jack Howard is opgeofferd aan de goede, archeologische zaak. En als het om zijn voorgeslacht gaat, dan wordt dit ook in een geschiedkundig kader geplaatst (hij stamt af van Vikingen!). De archeologische ontdekkingen die hij en zijn team doen, zijn vaak erg toevallig en vrijwel elke keer hebben ze het over de "allergrootste archeologische vondst". Je zou denken dat na het vinden van Atlantis de top wel bereikt zou zijn.
De intrige is ondertussen flinterdun. Was er in Atlantis vanaf het begin nog sprake van een dreiging van een kunstroofbende, in Menora is daarvan in de eerste helft van het boek nauwelijks een spoor terug te vinden, terwijl de flaptekst suggereert dat het team al snel wordt belaagd door een dubieuze organisatie. Pas in de tweede helft van het boek gebeurt er eindelijk wat. Maar dan is voor Gibbins niets te zot: een geheim broederschap met banden met de nazi's, een Vaticaans moordcomplot, een fotografisch geheugen dat wel heel erg goed uitkomt. Het is een te geforceerde poging om van Menora een thriller te maken.

Dit is een archeologische en geschiedkundige orgie. Gibbins maakt zijn personages tot middelen om zijn eigen eruditie te kunnen etaleren. Ook in de woordkeus is dit te merken. Want niet iedereen begrijpt het als de hoofdpersonen over een alluviale bodem lopen of ergens xerofytische struiken zien staan. Waarom wordt David Gibbins niet bijgestuurd? Het enige wat hij met dit verhaal bereikt, is dat hij feitelijk informatie uit de archeologie vervuilt met fictieve. Laat hij een archeologisch reisverslag schrijven over zijn eigen expedities, slechts gebaseerd op feiten. Daarin ligt zijn kracht.