Over verlies en vriendschap in oorlogstijd.

"De gorilla en de jongen" van Phil Earle begint heel sterk. In de 2e wereldoorlog werden kinderen vaak de stad uit gestuurd om het oorlogsgeweld te ontlopen. We zijn op het station in London: "Het perron was een slagveld:  een bijna zeventig meter lang strijdtoneel..." overal is rook, zijn er mensen, wanhoop, tranen en verdriet. En in dit geweld bevindt zich Joseph, onze hoofdpersoon. Het merkwaardige is dat hij niet bij de vertrekkende reizigers hoort,  maar hij komt juist aan, moederziel alleen.
Zijn moeder is niet meer in beeld, zijn vader is aan het front en zijn grootmoeder, die voor hem zou zorgen, kan hem niet aan, vindt hem lastig. Zij heeft hem naar de stad gestuurd waar een voor Joseph onbekende persoon, mevrouw F. zich over hem zou ontfermen.
Al meteen onderweg is er een eerste obstakel in de trein, Joseph pleegt een diefstal, hij steelt eten, en wordt achtervolgd op het station door een boze man. Joseph wordt daar "gered" door mevrouw F. , zij blijkt de vrouw te zijn die Joseph op verzoek van zijn grootmoeder onder haar hoede neemt.

Phil Earle heeft een geweldig onderwerp te pakken, slaagt hij erin om zijn ijzersterk begin vol te houden?

Veel dingen in het boek doen mij  aan in sprookjes voorkomende figuren en elementen denken.
Joseph is onhandelbaar, hij is kwaad op alles en iedereen, hij is een kat in het nauw en moet op een zoektocht, een reis, er is geen moeder, geen vader, wel een bozige grootmoeder die hem wegstuurt. De onorthodoxe mevrouw F. heeft haar eigen verdriet en haar eigen geheimen, zij zet de voortdurend kwade Joseph aan het werk, hij moet zoveel mogelijk voedsel zien  op te halen om de hongerige  dieren te voeden.
Het meisje Syd is behulpzaam, als een goede fee, en er is een hond, onooglijk, maar trouw. Er zijn obstakels als een karikaturale schoolmeester met een knuppel die kinderen slaat als zij niet hun best doen in zijn ogen, er zijn hele kwade pestkoppen in en buiten de school die Joseph dwars zitten. En dan nog speelt overal tussendoor op de achtergrond de oorlog.

Mevrouw F. beheert de restanten van een dierentuin, en zij zet hem daar aan het werk. Een van de meest imposante overgebleven dieren daar is Adonis, de gorilla, een echt wild dier en, vooral in deze oorlogstijd,een gevaar voor de mensen in de stad. Bij bomalarm staat mevrouw F met een geweer op wacht bij zijn kooi, voor het geval dat...  in de dierentuin vindt Joseph uiteindelijk rust door de vriendschap die hij
met deze gorilla sluiten kan.
De mooiste passages in het boek zijn overigens de delen die gaan over de relatie tussen mens en dier .

Phil Earle vertelt zijn verhaal rechttoe, rechtaan,  heel direkt vanuit het perspectief van Joseph in vlot leesbare taal. De hoofdstukken zijn kort en eindigen vaak met een cliffhanger.

De gorilla en de jongen is bedoeld voor kinderen van een jaar of 12, de doelgroep die ook Harry Potter leest.
Ik denk dat met name in de laatste hoofdstukken de oorlog wel heel konkreet en misschien wel te realistisch aanwezig is, het lot van Adonis is zo intens beschreven dat niet ieder kind dit kan hanteren.

Ik vroeg aan mijn kleinzoon van 13 (die de boeken van Harry Potter heeft verslonden) of hij het boek wilde lezen, maar dat wilde hij niet. Hij vond het te echt zei hij, de oorlog is te erg, hij miste iets van fantasy.

"De gorilla en de jongen" is uiteindelijk toch geen sprookje, het verhaal is daarvoor te weinig in balans en niet verfijnd genoeg verteld. Voor een jeugdroman had er wat meer nuance en rust in het verhaal mogen zitten, en meer details en  subtiliteit. Graag had ik b.v. meer gelezen over het leven van Joseph, zijn thuis, zijn vader en moeder en oma, zijn hele achtergrond om zijn boosheid beter te kunnen plaatsen.
En  eigenlijk geldt dit niet alleen voor Joseph, maar voor alle personages, ook mensen als Syd en mevrouw F. blijven een beetje steken in de grondverf.

Voor mij is het boek een aardige, maar nog onvolkomen schets, het boek is vlot geschreven, maar als Phil Earle wat meer rust en tijd had genomen om het verhaal verder uit te diepen , had het een klassieker kunnen zijn.

Marianne Delmee 7 mei 2022