Familiegeschiedenis van missieartsen

De vader van Mar Oomen, Dries, is 76 jaar als hij haar vertelt dat hij een auto wil kopen om naar Tanzania te rijden. Vader Dries lijdt aan een bipolaire stoornis en is met zijn medicijnen gestopt. Zijn kinderen weten goed dat hij zo’n reis niet kan maken. Mar wil hem interviewen over zijn verleden en dat van haar grootvader. Hij geeft haar een kist met brieven, documenten en boeken die van haar grootouders zijn geweest, een verslag dat haar grootvader Janus geschreven heeft over zijn herinneringen aan het Jappenkamp en ordners met zijn eigen correspondentie. Voor hij haar vragen wil beantwoorden, moet zij dit eerst doorlezen.
In “Missievaders” vertelt Mar Oomen haar familiegeschiedenis, hoe haar grootvader en vader zich als arts dienstbaar opstelden voor hun medemens in Azië en Afrika in de Rooms-katholieke missie.
In 1933 vertrok haar grootvader met zijn gezin naar Nederlands-Indië op een boot vol missiezusters en missionarissen. Zij hadden verschillende doelen voor ogen. Het bouwen van ziekenhuizen, zieken op te zoeken en mensen op te leiden tot verpleger/verpleegster. Maar het hogere doel was de verbreiding van het Rooms-katholieke geloof. Op veel plaatsen had de protestantse zending ook kerken en ziekenhuizen gebouwd, maar dat was in de ogen van deze missionarissen onvoldoende. Alleen hun geloof was het ware geloof. Het beviel grootvader Janus en grootmoeder Stans goed in Nederlands-Indië, en hun gezin groeit. Zij, en vooral Stans, willen een voorbeeld zijn hoe een goed Rooms-katholiek gezin moet leven.
Net als zij op verlof naar Nederland zullen gaan, breekt in Europa de Tweede Wereldoorlog uit en kunnen ze niet weg. Als de Jappen bij de oorlog betrokken worden, komt het gezin in een Jappenkamp terecht. Het boek verhaalt van de ontberingen die zij leden, hoe het gezin gescheiden werd en hoe Janus ook in het kamp zijn taak als arts had. Als de oorlog afgelopen is, vinden de gezinsleden elkaar weer terug. Een jaar later worden zij, zonder Janus, gerepatrieerd naar Nederland. Na verloop van tijd vertrekt het gezin weer naar Nederlands-Indië, waar de onafhankelijkheidsstrijd in volle gang is. Dries blijft in Nederland om naar de middelbare school te gaan. Als de toestand onhoudbaar wordt, reist het gezin weer naar Nederland.
Dries besluit ook missiearts te willen worden en gaat in Utrecht medicijnen studeren. Daar ontmoet hij Pauke. Zij trouwen en vertrekken in 1958 naar Tanzania. Op dat moment is ook daar de onafhankelijkheidsstrijd gaande. Het verschil met Nederlands-Indië is dat de leider van de strijd, Nyerere, graag wil samenwerken met de aanwezige Europeanen. Dit komt ook, omdat de missie achter de onafhankelijkheidsstrijd staat.
Zij wonen op verschillende plaatsen in Tanzania en bouwen meerdere ziekenhuizen. Ook zij zijn een model Rooms-katholiek gezin. Na een periode in Tanzania vertrekt het gezin naar Ethiopië. De functie van Dries verandert steeds meer van missiearts naar tropenarts. Het geloof is voor hen nog steeds heel belangrijk, maar de ziekenhuizen zijn niet meer van de kerk. Na terugkeer in Nederland wordt er anders tegen missie aangekeken. Niet meer het verspreiden van het geloof is maatgevend, maar ontwikkelingshulp.

In “Missievaders” ontdekt Mar Oomen door de documenten die zij doorneemt en de fotoboeken die zij bekijkt steeds meer stukjes van haar familiegeschiedenis.
Haar schrijfstijl is pakkend en beeldend. Je gaat meeleven met de verschillende personen en waant je in de tropen. Het is duidelijk dat zij veel onderzoek gedaan heeft. Niet alleen de documenten die zij van haar vader kreeg, maar ook bij archieven van de Rooms-katholieke missie en de protestantse zending.

Mar Oomen (1961) is journalist en antropoloog. Eerder schreef ze onder meer Indische Nederlanders in Kamp Westerbork en, met Jos Palm, En de goden verhuisden mee. Ze werkt als freelance redacteur en eindredacteur voor diverse media en publiceerde in Vrij Nederland en Historisch Nieuwsblad.