Het chaotisch opgroeien van Julia.

Werelden uit elkaar - Julia Franck
Het chaotisch opgroeien van Julia.
In deze roman kijkt Julia Franck terug op haar jeugd en haar opgroeien tot jong volwassene. Met haar moeder Anna, haar tweelingzus en haar oudste zus trekken ze tijdens de koude oorlog uit Oost Berlijn weg. Ze krijgen uitreispapieren en worden negen maanden lang in het Westen in een vluchtelingenkamp opgevangen. Daarna krijgen ze in Sleeswijk-Holstein een ‘plek’ aangeboden. In de gemeente is een plek voor Anna als alleenstaand moeder en Jodin: een sociaal geval. Zij krijgt een bijstandsuitkering.
Anna trekt met haar dochters in een oude verwaarloosde boerderij. Zij kan niets weggooien, ziet overal wel wat in, binnen de kortste keren is het een grote chaos. Daar groeien de kinderen in op. Moeder Anna is druk met alles, behalve haar kinderen. De zeug die te veel biggen heeft geworpen kan op meer aandacht van haar rekenen dan haar kinderen. Zij slaapt bij het beest in het stro. Dat ruikt heerlijk, is haar mening. En zo kan ze in de gaten houden dat alle biggetjes bij moeder zeug kunnen drinken.
Anna, een vrijgevochten actrice, heeft bovendien een zeer eigen stijl van opvoeden. Liever: ze voedt niét op, ze verwaarloost de kinderen totaal. Knuffelen is iets wat ze niet kent… woede-aanvallen wel! Ze zorgt niet voor schone kleren of schone haren, tanden poetsen? Wat een onzin! Een klok om de tijd in de gaten te houden. Dat vindt ze allemaal maar burgerlijk.
De kinderen gaan 5 kilometer verderop naar de Steinerschool, meestal lopend (op te kleine schoenen) zij komen dus vaak te laat.
Tussen deze verhaallijn door lezen we de verschillende verhalen van de andere leden van de familie. Voornamelijk van de vrouwen. Zij zijn allemaal erg begaafd en zelf bewust. Namen ritselen heen en weer, perspectief wisselt geregeld. Zo nu en dan moet je echt even terug lezen: over wie lees ik nu.
Ik had veel behoefte aan houvast en heb voor me zelf een stamboom gecreëerd, zodat ik niet in verwarring werd gebracht als er weer eens een naam opdoemde.
De jeugd van Julia wordt niet chronologisch verteld. We leren al direct in het begin Stephan kennen. Het begint met hem en eindigt met hem. Daar tussen lezen we delen over Julia’s leven, over het leven van haar moeder, van haar voormoeders en je leest veel over vrienden die Julia wel willen opvangen.
Niet alleen Julia maakt veel mee in haar korte leven daar op de boerderij. De grootmoeder en overgrootmoeder hebben ook de nodige ‘littekens’ tijdens hun leven opgelopen.
Inge moest als Jodin dwangarbeid verrichten, ze mocht niet trouwen en toen haar baby na vier maanden stierf, noemde men het: ‘een waardeloos leven’. Een trauma… werden er trauma’s doorgegeven?

Bij Julia is sprake van het oplopen van trauma’s in verband met haar verwaarloosde jeugd, de liefdeloze, harteloze opvoeding.
Zo staan er op een morgen drie nieuwe fietsen: voor mijn tweelingzus, voor mijn oudere zus én voor mijn moeder. En ik? Julia? Kreeg de oude fiets van mijn oudste zus.
“… ik leerde me te schamen voor mijn zichtbaarheid…”(p.29)
Ik moest hier weg, verdwijnen, ontsnappen…
Geslaagd voor haar eindexamen… waarom zou ze het vertellen?
We zijn een tweeling. Er werd altijd tegen ons-twee gesproken. Verschillen jullie? Wie is wie? We twijfelden zelf niet over ik-of-jij. Maar we werden nooit als individu als afzonderlijk persoon aangesproken.
Herinneringen zijn vaak multi-perspectief. Ik voelde haar pijn alsof het de mijne was. Overal liggen verwisselingen op de loer:
Ik en jij… schijn en zijn…
Met dertien jaar wil Julia weg uit de chaos en de kilte. Ze mag bij Steffi en Martin wonen. Na hun scheiding komt ze terecht in een woongemeenschap ‘Family’.
Een relatie met de bewoners opbouwen is een illusie. De mensen zijn er gemiddeld wel zo’n twintig jaar ouder.
“… de enige betrouwbare relatie die ik in mijn jeugd ontwikkelde was die met mijn dagboek…” (p218)
Julia is de koning te rijk als ze haar eerste eigen éénkamer flat kan huren.
Ondanks allerlei baantjes lukt het haar toch haar school af te maken, zij kan zich inschrijven op het gymnasium en later op de universiteit.
Lacht het leven haar eindelijk tegemoet? Tot dan: Stephan komt bij een afspraak niet opdagen.
“… terwijl ik hoorde wat Stephans vader zei, stortte buiten de telefooncel al het licht uit de hemel naar beneden… de tijd stond stil… de tijd verenigde zich … was tot dat ene ogenblik gestold…”(p.291)

Vooral in het begin moest ik er in komen met al die verschillende verhaallijnen van familieleden. Het loont de moeite om door te zetten, door te lezen. Het verhaal van Julia is ongelooflijk. Wat een leven, wat moet je sterk zijn en veerkrachtig om hierin je goede koers uit te stippelen en te varen.
Eenzaamheid, liefde van Stephan en afscheid van hem. Het is een beschrijving van haar veelbewogen leven .Een indrukwekkend verhaal.