Het kind dat alleen achter bleef

Al weken had ik uitgekeken naar het eerste boek van Sarah van der Maas, een jonge schrijfster die al verschillende verhalenwedstrijden had gewonnen en indruk maakte op de jury vanwege haar stijl van schrijven. Uitgeverij Mozaïek heeft het boek uitgegeven met op de kaft een afbeelding van een eenzaam jongetje, dat uitkijkt over het Niemandsland (een gebied tussen twee fronten). Het verhaal speelt zich af ten tijde van de Eerste Wereldoorlog in een Frans dorpje dat afwisselend bezet werd door de Engelsen en de Duitsers. Het verhaal start met een beschrijving van een jongetje, die op het slagveld tussen de dode soldaten loopt om te kijken of hij iets kan vinden dat van zijn gading is. Het lijkenpikkertje wordt hij in het dorp genoemd, waar nu Duitsers de baas zijn en waar nog een paar dorpelingen zijn overgebleven. Deze dag is de eerste van twaalf dagen waarin zijn omstandigheden zullen veranderen en zijn leven vervlochten raakt met een Engelse tankcommandant en een Duitse majoor.

Gabriël is een jongetje, dat alleen is overgebleven na een bombardement terwijl hij met zijn ouders op de vlucht was naar een veilige plek. Alle dagen blijft hij wachten op de terugkeer van zijn ouders want het kan toch niet zo zijn dat ze hem in de steek hebben gelaten? Zijn vader heeft hem ooit de opdracht gegeven om te zorgen voor het land, hun kleine koninkrijk waar hij als koning regeert. Ondertussen verblijft hij in een kapotgeschoten kerk tussen de gewonde dieren, die hij verzorgt met liefdevolle toewijding. Hij beklimt de toren om met zijn kijker de omgeving af te speuren en doet daar zijn gebeden zoals hij heeft geleerd van zijn moeder. Soms krijgt hij een brief van haar waaruit hij moed en troost put.

Gabriël staat model voor oorlogswezen die alleen overblijven en zichzelf moeten redden onder barre oorlogsomstandigheden. Hij is opportunistisch en leert om te overleven door dode soldaten in het Niemandsland te beroven van hun kostbaarheden, eten en brieven. Tegelijk is hij echter een bang jongetje, dat 's avonds alleen in slaap valt bij het altaar van een stukgeschoten kerk zonder de armen van een moeder om hem heen. Op een dag veranderen zijn omstandigheden wanneer hij een gewonde Engelse soldaat vindt, die hij verbergt voor de Duitsers. Hij vertoont hier de moed en de vastberadenheid van een volwassene ondanks zijn angsten en besef van het gevaar wat in schril contrast staat met de werkelijkheid om hem heen. Iedere volwassene is gericht op lijfsbehoud en het zelf overleven van de oorlog. Niemand lijkt aandacht te hebben voor een kind in nood behalve het geschonden meisje Berthe en een Duitse majoor.

Naast het verhaal van Gabriël vertelt het boek ook over de levens van de Duitse majoor en de Engelse soldaat. Hun levens raken vervlochten met elkaar waarbij de Duitse majoor een vaderfiguur wordt voor het kind, terwijl hij zelf worstelt met de zinloosheid van de oorlog nadat hij zijn vrouw is verloren. Ralph, de Engelse soldaat is op zoek naar zijn vader die hij al zijn hele leven heeft gemist. Het enige wat hij weet is een naam en het feit dat hij lang geleden vertrok naar Frankrijk. Hij wordt gered door Gabriël, een engel in mensengedaante maar wil liever vergetelheid vinden in de dood.

Sarah van der Maas vertelt het verhaal in een tijdsverloop van twaalf dagen, waarbinnen de gebeurtenissen zich afspelen. Binnen de twaalf dagen hebben alle drie de hoofdpersonen regelmatig flashbacks naar het verleden, waardoor je meer zicht krijgt op de gebeurtenissen in de levens van de hoofdpersonen. Het verleden speelt een belangrijke rol in dit verhaal, want hierdoor zijn de personages gevormd tot de mensen die ze zijn ten tijde van dit verhaal. De schrijfster is er in geslaagd om op een fijnzinnige wijze de gevoelens en gedachten van de hoofdpersonen te beschrijven waardoor je je goed kunt inleven in het verhaal. Het boek heeft mij verrast door de complexe opbouw van het verhaal en de mooie schrijfstijl van de auteur waarin zij het verhaal vertelt. Het maakt dat je als lezer regelmatig stukjes herleest en op je in laat werken, waardoor het een genoegen is om het boek te lezen. De personages zijn waarheidsgetrouw weergegeven en je merkt uit de beschrijvingen dat de auteur goed op de hoogte is van het verloop en de uitwerking van de Eerste Wereldoorlog en dat heeft ongetwijfeld te maken met haar achtergrond als geschiedkundige. Kortom een lezenswaardig boek voor zowel jongeren als volwassenen.

"