Een ruig en onherbergzaam decor voor fijnzinnige roman

Helder van Carys Davies is een indrukwekkende roman die zich afspeelt op een ruig en onherbergzaam Schots eiland in 1843. De natuur wordt in deze roman schilderachtig beschreven waardoor je het landschap voor je ogen ziet. Dit element sprong er voor mij echt uit en ik heb enorm genoten van de natuurbeschrijvingen.. De locatie is heel bepalend voor de sfeer en thematiek in dit boek. In een dorp of stad zou dit verhaal nooit dezelfde leesbeleving hebben gegeven.

De roman is afwisselend opgebouwd. Door de perspectiefwisselingen tussen Ivar, John en Mary leer je de drie hoofdpersonages goed kennen, waarbij het personage van John (de predikant en belast met de ontruiming van het eiland) het meest uitgewerkt is. De gevoelens en onderlinge relaties worden fijnzinnig beschreven en vaak impliciet, waardoor je als lezer veel zelf kunt invullen. De korte hoofdstukken lezen prettig en houden vaart in het verhaal.

Davies werkt belangrijke thema’s uit als eenzaamheid, verlies, leven dicht bij de natuur en de kracht van taal. Bijzonder vond ik de symboliek van de theepot, die voor Ivar van grote emotionele waarde is. Net als Mary’s foto staat die symbool voor herinnering en liefde. Ook de historische achtergrond – de Clearances, de kerkscheuring, het verdwijnen van het Norn en zelfs de aardbeving – is knap in het verhaal verweven. Deze feiten worden niet uitgebreid beschreven, maar geven wel een sterk beeld van de tijd.

Toch heb ik ook kanttekeningen. De relatie die zich ontwikkelt tussen John en Ivar vond ik moeilijk voorstelbaar, zeker in de context van de tijd en Johns achtergrond als principiële predikant. Ook de ontknoping voelde gehaast; het slot deed geen volledig recht aan de zorgvuldige opbouw.

Daartegenover staat het taalgebruik van Carys Davies. De vertaling is prachtig en poëtisch, zonder dat er geforceerde zinnen opduiken. De metafoor waarin John woorden uit het Norn probeert over te zetten naar het Engels “zo nauwkeurig en precies mogelijk” – geven weer wat ook voor de vertaler van dit boek herkenbaar moet zijn geweest. Dat John in staat is om de taal van Ivar in korte tijd te leren, wordt aannemelijk gemaakt door zijn opleiding, de dagelijkse onderdompeling in de taal tijdens de gesprekken met Ivar, het gebruik van woordlijstjes en gebaren. Hoewel het wel wat idealistisch wordt voorgesteld.

Conclusie:
Helder is een fijnzinnige en sfeervolle roman die indruk maakt door natuurbeschrijvingen, historische setting en de rijke taal. Ondanks een wat ongeloofwaardige wending en een afgeraffeld slot, heb ik genoten van de thema's van deze historische roman.

Ik gaf de roman ⭐️⭐️⭐️⭐️