Een verbroken belofte

De hoofdpersoon Judith moet na een gelukkig huwelijk van meer dan dertig jaar, haar man Leo naar een verpleeghuis brengen ondanks dat ze hem heeft beloofd dat nóóit te zullen doen. Het grote thema van het boek is dan ook hoe om te gaan met het verlies van je partner wanneer deze al tijdens zijn leven steeds onbereikbaarder voor je wordt.
Clairy Polak is er in geslaagd om de worsteling van de hoofdpersoon weer te geven in een boeiend debuut, waarbij de titel van het boek verwijst naar het gedicht Herinnering van J.C. Bloem met de bekende regel:
"Voorbij, voorbij, o, en voorgoed voorbij".
Het boek is geschreven in een stream of consciousness waarin Judith vertelt over de laatste periode van haar huwelijk voorafgaand aan de opname van Leo, waarbij ze in diverse flashbacks herinneringen ophaalt aan de jaren van haar gelukkige huwelijk en vooruitkijkt naar een toekomst zonder haar geliefde Leo.

In het begin van het boek, wanneer de diagnose Alzheimer nog maar pas is gesteld valt het volgens de omgeving nog wel mee met de impact van de ziekte op het leven van Judith en Leo. Judith beleeft dat echter heel anders.
"Zijn wereld kromp. En die van Judith daarmee ook".
Tijdens de eerste jaren van zijn ziekte kan Leo nog mee naar een concert of theater, maar na verloop van tijd begrijpt hij er steeds minder van. Wat wel tot het einde toe blijft, is zijn voorliefde voor een lekkere maaltijd vergezeld van een goed glas wijn. Judith moet hem echter steeds meer verzorgen en dat trekt een zware wissel op hun huwelijk. Zo hebben ze nooit kinderen gekregen, maar Judith wordt gaandeweg steeds meer in een moederrol geduwd. Het wordt dan ook onvermijdelijk voor Judith om voor Leo een verpleeghuis te zoeken, wanneer hij steeds vaker vertoeft in het verleden. Het is voor Judith op den lange duur dan ook niet meer mogelijk om hem daarin te volgen. De communicatie met Leo verloopt steeds moeizamer en wordt fragmentarischer, waardoor Judith zich steeds eenzamer gaat voelen. Het motto voorin het boek is dan ook veelzeggend:

"Oh my man I love him so
He 'll never know…"

Leo heeft inderdaad geen besef meer hoe lief Judith hem heeft, sterker nog na verloop van tijd beseft hij zelfs niet eens meer dat ze met hem getrouwd is. Judith raakt de jaren voor de opname fysiek en psychisch uitgeput door het verzorgen van haar man, waardoor haar niets anders overblijft dan hem ten lange leste te laten opnemen in een zorgvuldig uitgezocht verpleeghuis. Schrijnend is het als ze beschrijft hoe ze hem trouw blijft bezoeken, terwijl Leo totaal geen besef meer heeft wie zij is.

Het boek van Clairy Polak zal voor lezers, die bekend zijn met Alzheimer en de invloed van deze verschrikkelijke ziekte op de naaste omgeving geen nieuwe elementen bevatten. Als dit echter niet het geval is, dan is dit boek een goede kennismaking om meer te weten te komen waarbij je halverwege het boek af en toe wel het gevoel bekruipt dat je het nu langzamerhand wel weet. De schrijfstijl van de auteur is nuchter en soms op het zakelijke af (Clairy Polak was in het verleden journaliste en werkte o.a. voor de VARA). Haar achtergrond als journaliste blijkt ook uit de minutieuze beschrijving van hoe het toegaat in een verpleeghuis inclusief details als luiers, wc-rondes enz.

Aan het eind van het boek lukt het Judith om haar leven weer wat op te pakken, na een periode van rouw en depressie. Ze vertrekt naar haar geliefde Zwitserland voor een midweek vakantie en het is daar dat ze besluit om een boek te schrijven over haar gelukkige jaren met Leo.

Haar conclusie laat je als lezer met een wat triest gevoel achter :
"Uiteindelijk is dat wat er overblijft van een mens. Een foto en enkele mooie verhalen die anderen over je vertellen. Als het goed is."
Clairy Polak heeft in "Voorbij, voorbij" een mooi verhaal verteld over haar man Nico, die zelf aan Alzheimer leed en daarmee een stem gegeven aan al die Alzheimerpatiënten en hun vaak overbelaste mantelzorgers.