Spelenderwijs leren over verschillende denkmanieren

Al lezend is het net alsof je het praten van de schooljuf voor de klas hoort. Rustig en bedaard vertelt ze over Pythagoras die dacht dat de wereld was opgebouwd volgens allemaal wiskundige formules. Hij zag overal getallen, patronen en harmonieën, zelfs op het schild van een schildpad. Jou wordt de vraag gesteld: denk je dat mensen de getallen zelf hebben bedacht?  

Filosoferen is onderzoeken, ontdekken, denken over het denken en doorvragen. Filosofie betekent: liefde voor de wijsheid. Iris van der Graaf (1989) studeerde filosofie en beeldende kunst en bundelde deze krachten samen om Is nergens ergens? te laten ontstaan.  In het voorwoord stelt ze dat je altijd kunt blijven doorgaan met denken en vragen stellen. Dit is het doel van haar werk: mensen prikkelen om te broeden op vraagstukken; een waarachtig dialoog laten ontstaan. In dit geval richt Van der Graaf zich op kinderen. Hoewel er nergens een leeftijdsaanbeveling staat, is het duidelijk dat haar manier van schrijven voornamelijk bedoeld is om (basis)schoolgaande kinderen te bereiken. Dat wil niet zeggen dat dit boekje niet geschikt zou zijn voor oudere jeugd of volwassenen. Het is zo fijn en in alle eenvoud geschreven dat het iedereen kan boeien, jong én oud.  

Ieder nieuw onderwerp begint met een grotere gekleurde letter. Korte stukjes tekst worden afgewisseld met diepzinnige vragen. Hoe stel jij je oneindigheid voor? Wanneer ben je vrij? Maar ook: Wanneer is iets kunst? Heeft kunst te maken met harmonie, regelmaat en de natuur of meer met orde en chaos? De passages lopen vloeiend in elkaar over en de lezer wordt actief betrokken bij het verhaal. Soms is er geen vraagstelling maar zoveel stof om over na te denken dat vragen overbodig zijn. Uiteraard komt de vraag uit de boektitel ook naar voren. ‘Als je je sleutels kwijt bent, zeg je misschien: ik kan ze nergens vinden. Maar je weet dat je sleutels niet helemaal verdwenen zijn, ze moeten ergens zijn. Is nergens ergens?’  

Diverse standpunten en denkbeelden van verschillende filosofen worden naast elkaar besproken, maar wat werkelijk telt is jouw mening. Wat denk jij? Naast de alom bekende filosofen zoals Plato, René Descartes en Friedrich Nietzsche zijn daar ook Leucippus en Democritus en Merleau-Ponty. Behalve Martha Nussbaum (1947) maken we geen kennis met hedendaagse filosofen.  

Deze verhalen over filosofen en hun ideeën zijn geïllustreerd met eenvoudige, voor kinderen zeer aansprekende tekeningen, gemaakt door de auteur zelf. Kinderen kunnen hiermee spelenderwijs leren filosoferen. Ouders kunnen het in delen voorlezen en daarmee een mooie gedachtewisseling ontlokken. Op school kan het goed gebruikt worden als lesmateriaal in een kringgesprek. Nog een pluspunt: filosoferen blijft altijd actueel.