Van de ene studie naar de andere

Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie is bij menigeen bekend door zijn optreden in De Wereld Draait Door en in DWDD University. Hier sprak hij bevlogen over het functioneren van het brein. In 2014 verscheen zijn boek Laat je hersenen niet zitten dat de invloed van beweging op de hersenen beschrijft.

Scherder begint zijn Singing in the Brain met het opnoemen van andere boeken over muziek en de hersenen. Wat is dan de reden voor nóg een boek? Hij geeft daar zelf antwoord op. In de eerste plaats vindt hij het onderwerp zelf fascinerend (is dit niet een belangrijke voorwaarde om aan een boek te beginnen?) en in de tweede plaats vindt hij het ‘boeiend om met de kennis van de verschillende neurale netwerken studies te bespreken waarin het effect van muziek bij mensen met aandoeningen van het centrale zenuwstelsel is onderzocht’. Dat laatste maakt hij meer dan waar. Het boek hangt van studies aan elkaar.

De meeste hoofdstukken, het zijn er vijftien, begint hij met een aantal quotes van artiesten of anderszins bekenden. Dan volgen de studies voorzien van zijn commentaar en gecomplementeerd met duidelijke kleurenfoto’s van, niet verwonderlijk, voornamelijk hersenen. Vervolgens wordt er afgesloten met een persoonlijk verhaal in een blauw/grijs kader. De noten plaatst hij onderaan de betreffende bladzijde. Dit zijn summiere en veelal onduidelijke verwijzingen, maar deze kun je weer opzoeken achterin het boek bij de literatuurlijst. Heel fijn is het register, maar helaas niet compleet. Het woord 'neurotransmitter', om maar een belangrijke te noemen, ontbreekt hierin. 

Om het geheel amusant te houden worden er anekdotes verteld. Het is niet altijd even helder wat de toegevoegde waarde hiervan is. Zoals een kort verhaal over de dood van componist en organist Louis Vierne. Hij overleed tijdens zijn orgelspel. De auteurs van de studie waarin dit geval beschreven staat, twijfelen aan de doodsoorzaak. Zou de conclusie hier zijn dat muziek niet altijd geluk brengt?

Muziek en cognitieve functies, muziek en emoties, pijnbestrijding en muziek, zomaar een aantal onderwerpen uit het boek. Veelal langdradig en eentonig beschreven, maar wellicht komt dat omdat Scherder zo’n goede spreker is en dan verwacht je (wellicht ten onrechte) dat je hem hóórt terwijl je leest. Verderop wordt het interessanter. Daar gaat het over wat muziek doet bij mensen met dementie, ziekte van Parkinson, autisme en andere aandoeningen. Maar ook hier mist wat, het is zo hetzelfde allemaal.

Dit werk is geschikt voor lezers die niet terugdeinzen voor de vele hersentermen zoals: inferior frontale gyrus, somato sensorische gebieden en posterior Genu. En die niet schrikken van de hoeveelheid wetenschappelijke studies die aangehaald worden.