Vuurwapen? WTF? Indringend debuut!

Met haar Engelse This Is Where It Ends maakte de Nederlandse Marieke Nijkamp in het buitenland veel indruk. In 2016 vertaalt HarperCollins Holland dit indrukwekkende schooldrama en brengt het uit in Nederland. Daarmee komt een tweede droom van Nijkamp uit: haar boek verschijnt in het Nederlands. Haar boek, 54 minuten, vertelt het verhaal achter een 54 minuten durend drama: het verhaal achter een schietpartij op een middelbare school.  

‘Ik wist dat zijn littekens dieper gingen dan een blauwe plek.’  

Binnen no time introduceert Nijkamp de vier personages die de lezer het verhaal zullen vertellen: hardloopster Claire, rebel Tomás, danseres Autumn en Sylv. Allemaal hebben ze hun eigen, hier en daar wel érg zwaar aangezette, verleden en allemaal beginnen ze aan hun laatste halfjaar op hun middelbare school. Autumn en Sylv luisteren in de aula naar het welkomstpraatje van de schooldirecteur, Sylvs broer Tomás is op zoek naar het dossier van Autumns broer Tyler en Claire traint naast de school voor een hardloopwedstrijd. Alles lijkt in kannen en kruiken, tot Tyler met een wapen de aula binnenstapt: ‘‘Mevrouw Trenton, ik heb een vraag.’ De figuur richt het wapen op haar en zijn vinger kromt om de trekker. Dan schiet hij.’ De scholieren en docenten zitten als ratten in de val en een ware strijd om leven of dood begint.  

54 minuten is niet het eerste boek over een schietpartij op school. Het zal ook niet het laatste boek zijn. Nijkamp lijkt daarmee op het eerste gezicht niet te vernieuwen. Echter, de gekozen invalshoek in 54 minuten is bijzonder en die invalshoek zorgt voor de grote aantrekkingskracht van het verhaal. Nijkamp stelt geen grote heldendaden, spannende schietpartijen of dramatische moordpartijen centraal. In plaats daarvan gaat ze nader in op de angsten, gevoelens en het verdriet van de jongeren en stelt ze het motief van de dader voorop. Zij beschrijft op indrukwekkende wijze hoe Tyler tot deze daad heeft kunnen komen en neemt de lezer daarin mee. Daarbij bespreekt ze zowel impliciet als expliciet de allesoverheersende vraag: wie draagt hier schuld?  

Daarbij blijkt de goedgekozen verhaalconstructie, waarbij vier jongeren vanuit hun oogpunt beschrijven, zeer effectief. Waar Nijkamp voor aanvang van de schietpartij de lezer op afstand houdt door elk personage slechts kort te introduceren, maakt ze naarmate het verhaal vordert van elke jongere meer en meer een mens en zorgt ze dat de lezer ze in hun hart sluit. Stapje voor stapje construeren de jongeren het verhaal van Tyler waarbij elk element iets toevoegt. De angsten en de gevoelens van de jongeren worden zo goed beschreven, dat elke letter en elk woord aankomt, als een rake klap:  

'Maar het kan je geen bal schelen, hè? Toen mama dood was, had ik niemand meer. Weet je hoe het voelt om helemaal alleen te zijn?’    

Tegelijkertijd onderbreekt Nijkamp haar highschoolverhaal met berichten via social media. Hiermee komt ze angstvallig dicht bij de huidige maatschappij: een maatschappij waarbij elke gebeurtenis live op social media besproken wordt. Een gebeurtenis waarover iedereen een mening dient te hebben, of diegene nu weet wat er speelt of niet. Een gebeurtenis die vooraf al veroordeeld wordt.    

‘Ik ben een zus – was – bén.
Hoop ik.’

Vanaf de eerste bladzijde is de onzekerheid voelbaar. Als geen ander weet Nijkamp de beklemmende en onzekere dreigende sfeer uit het verhaal over te brengen. Met korte, staccato zinnen maakt ze je lotgenoot van de slachtoffers. Ze plaatst je, net als de jongeren, in de aula. Hierin blijft ze bijzonder consistent. Tot de laatste woorden blijft de lezer bij de slachtoffers en bij de dader.  

54 minuten bevat een verhaal dat je bijblijft. Niet vanwege de heldhaftige daden of de gruwelijke gebeurtenissen. Nee. De angst en het verdriet maken het verhaal niet te vergeten. Nijkamp slaagt, meer dan goed, met haar 54 minuten. ‘Neeneeneeee. Dit kan niet waar zijn. Iemand van #OHS?!’